تحلیل زبان تجریدی روزبهان با الگوی مربع ‌نشانه‌شناسی

روزبهان بقلی از مهم ترین چهره های تصوف در قرن ششم است که زبان عرفانیِ ویژه ای دارد. زبان نزد روزبهان اشکال متنوعی دارد. یکی از این اشکال، زبان تجریدیِ اوست. پژوهش حاضر در پی آن است با استفاده از الگوی مربع نشانه شناختی به زبان تجریدیِ روزبهان بپردازد. بنابراین، هدف از انجام این پژوهش آن است که با توجه به بیان ناپذیریِ تجربۀ عرفانی، به تبیین خصایص زبان تجریدیِ روزبهان و به دست دادن بستری برای فهم تجربۀ او دست یابد. از این رو، نگارندگان پس از تبیین کلیاتی دربارۀ زبان عرفانی او، به نظریۀ بیان ناپذیری زبان عرفان می پردازند تا علت توجه عارف به رویکرد تشبیهی، تنزیهی، سلبی و ایجابی تبیین شود. سپس با تحلیل ساز و کار سلبی، ایجابی، تشبیهی و تنزیهی در زبان عارفان، بستری برای رویارویی با زبان تجریدیِ روزبهان فراهم شود. در ادامۀ الگوی مربع نشانه شناختی معرفی و وضعیت های دهگانۀ نشانه ها تحلیل و بررسی می شود.چنین مطالعه ای آشکار می سازد که زبان تجریدیِ روزبهان از میانِ سه تقابل، یعنی تباین منطقی، تضاد و استلزام، گرایش بیشتری به تباین منطقی دارد. این امر از آنجا ناشی می شود که روزبهان معمولاً از مقوله های کلان و عظیم هستی سخن می گوید که در دو قطب کاملاً متناقض قرار دارند. بنابراین، او گاه این دوگانی ها را کنار هم قرار می دهد و جمع می کند و فراواژۀ »مرکب « می سازد. گاه هر دو مقوله را سلب می کند و فراواژۀ »خنثا « می آفریند و گاه با سلب یکی و ایجاب دیگری »نماگر مثبت « می آفریند. گاهی نیز هم زمان یک مقوله را هم سلب و هم ایجاب می کند و فراواژۀ »بی نام « تولید می کند؛ اما به هر روی، از آنجا که روزبهان از ساحتی سخن می گوید که به تعبیر خودِ وی، انسان عارف گویی ناسوتی است که سرّ لاهوت را به زبان می آورد، از این رو تباین منطقی که مستلزم جمعِ ضدّین است، در زبان تجریدیِ وی بیش از همۀ تقابل ها به چشم می آید. در ضمن، فراواژه های مرکب، خنثی، بی نام و نماگر مثبت که مایه های تجریدی تجربه را افشا می کنند از فراواژه های پرکاربرد زبان تجریدی روزبهان به شمار می آیند.

The Application of Semiotic Square in the analysis of Rouzbahan Baghli’ s language

Rouzbahan Baghli is one of the major figures of 6th century who has his own particular mystic language. His language shows a set of particular features like abstractness. The present article has taken into account the semiotic square theoretical framework in order to analyze his language as well as to yield a better understanding of his mystic experience. Accordingly, having taken into consideration his mystic language, the properties of his language will be analyzed in the light of semiotic square. This study reveals that among the current oppositions like contradiction, contrast and entailment, Rouzbahan rsquo;s language incline towards contrast. This is due to the fact that Rouzbehan generally speaks about major existential categories, which are completely contradictory in two poles. Thus, whenever he talks about his experiences, he sometimes intermingles the binary oppositions in a complex metaterm. As a result, he sometimes collects these binary categories and puts them together to create a compound term. Sometimes he rejects both categories and creates a neutral frequency, and sometimes a positive indicator by deleting both. Other metaterms like neutral, complex, positive deixis, and nameless are the dominant indicators of his abstract language.