بررسی مقابله‌ای رده‌شناختی همگانی‌های گرینبرگ در گونه‌های ترکی رزن، تبریز و استانبولی

هدف از نگارش مقالۀ حاضر، راستی آزمایی همگانی های گرینبرگ و بررسی شمول آن ها در حوزه های ترتیب واژه و مقوله های تصریفی در سه گونۀ ترکی رزن، تبریز و استانبولی است که از زیرشاخه های زبان ترکی محسوب می شوند. دو گونۀ اول در منطقۀ غرب و شمال غرب ایران، در دو خطۀ مجزا به لحاظ جغرافیایی، واقع شده اند و گونۀ سوم، زبان رسمی کشور ترکیه است. در رسیدن به اهداف پژوهش، داده های هر سه گونه، به روش مصاحبه با گویشوران بومی، ضبط صدا و آوانگاریِ داده ها ثبت و 45 همگانی گرینبرگ به صورت هدفمند در داده های جمع آوری شده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش بیانگر آن است که با وجود دوری منطقۀ جغرافیایی، سه گونۀ مورد بررسی قرابت بسیاری را درحوزه های نحوی، صرفی و رده شناسی آشکار می سازند. البته تفاوت هایی نیز میان سه گونه به ویژه گونۀ ترکی استانبولی با دو گونۀ دیگر دیده می شود که مهم ترین آنان در حوزۀ واژگانی است. آمار و نتایج کاربردی این تحلیل طی تحقیق ارائه شده است. بر اساس نتایج این تحقیق از 45 همگانی گرینبرگ، 18 همگانی در داده ها کاربرد دارد و از این مجموعه حدود 40 درصد از همگانی ها مورد تایید است. البته درصد مذکور در حوزه های متفاوت صرفی، رده شناختی و نحوی متفاوت است که در متن تحقیق مورد تبیین قرار گرفته است.

A Typological Contrastive Study of Greenbergian Universals in Turkish Dialects of Razan, Tabriz and Istambul

This paper aims at investigating and analyzing the coverage of Greenbergian universals in word order and inflectional categories within Razan, Tabriz and Istanbuli dialects of Turkish. The selected Iranian Turkish varieties are located in the western and northwestern regions of Iran and Istanbuli Turkish is placed in Turkey. To achieve the research goals, the data gathering has been performed via interview, voice recording and transcription. In continue, all the 45 Greenbergian universals have been examined on the selected data. In spite of their geographical distances, the research results demonstrate syntactic, morphological and typological similarities among the three varieties under consideration; although some differences are observed and notified therein, the most important one in the lexicon part. The data analysis illustrates the application of 18 universals within the data, among which around 40 percent are confirmed; although the percentage varies in syntactic, morphological and typological areas, which is demonstrated within the paper.