ساختار موضوعی اسامی محمولی متناظر با افعال دومفعولی در کردی هورامی

هدف از مقالۀ حاضر بررسی ساختار موضوعی یعنی مقوله بتدی، آرایش نحوی و بازنمایی معنایی و آوایی اسم واره های متناظر با افعال دومفعولی در کردی هورامی از زبان های ایرانی شمال غربی است. این مقاله پس از توصیف و طبقه بندی این اسم واره ها به دو نوع ملکی و عاملی از روش برنامۀ کمینه گرایی/ صرف توزیعی (mp/dm) برای تحلیل و مقایسۀ آن ها با افعال دومفعولی متناظر استفاده می کند. یافته های پژوهش نشان می دهند که آرایش نحوی اسامی حاوی مقولۀ فعلی واژگانی (vp) برای ادغام مشخصۀ کنش رو و مقولۀ الحاقی پایین (applplow) برای معرفی هدف مملوک یا مکان است . فاعل جمله در نقش مالک مقولۀ اضافۀ ملکی (ezafpposs) در اسم وارۀ ملکی و در همان نقش عامل مقولۀ جهت (voicep) در اسم وارۀ عاملی ترکیب می شود. هستۀ مقولۀ زمان (tp) و مقولۀ متمم (cp) مقولۀ فعلی کوچک (vp) را گزینش می کنند و جمله ساز هستند؛ ولی هسته های مقولۀ شمار (nump) و مقوله اضافۀ محمولیpep)) مقولۀ اسمی کوچک (np) را انتخاب می کنند؛ زیرا اسم ساز هستند. مشخصۀ v در اسم وارۀ ملکی و تمام (vp) در اسم وارۀ عاملی بهv و سپس برای بازبینی مشخصۀ اسمی به np و pep حرکت می کند. اسم وارۀ عاملی مشخصه های اسمی بیشتری دارد و نشانۀ جمع، معرفگی، ملکی و صفت شمارشی می گیرد و با قید حالت نمی آید. آرایش نحوی حاصل نمود حصولی یا غایتمند جمله و اسم وارۀ ملکی را به کنشی محدود در اسم وارۀ عاملی تبدیل می کند. بنابراین، بررسی ساختار موضوعی اسامی متناظر با افعال دومفعولی در چارچوب رویکرد نحو محور مقاله نشان می دهد که آرایش نحوی موتور محرک مقوله بندی، بازنمایی آوایی و بازنمایی معنایی انتقال مالکیت یا مکانی در هر دو اسم واره و جملۀ متناظر است.