واکاوی تاثیر تحلیل های نحوی در گفتمان قرآنی آیه وصیّت

«وصیت» از سنن پسندیده ای است که قرآن کریم با اسلوب‌های مختلفی بر اهمیت و مطلوبیت آن تاکید دارد. لذا، شناخت معنا و حکم تکلیفی آن با توجه به تحلیل اعراب آیه و توجه به سطح زبانی گفتمان قرآن و نیز سطح فرازبانی و تاثیر عوامل برون زبانی، بسیار اهمیت دارد. پژوهش حاضر ضمن بهره گیری از روش تحلیل محتوا با گزینش آیه ای در محدودۀ آیات الاحکام، تاثیر تحلیل های متفاوت نحوی در ارائۀ تفسیر فقهی و نیز میزان تاثیرگذاری پیش فرض‌های فقهی در گزینش اعراب آیه را به منظور بیان رابطۀ میان معنای شرعی و دلالت نحوی، بررسی و تبیین کرده است. وجه دستوری آیۀ وصیت، حاکی از یک گفتمان دستوری بسته، تابع تغییر وضعیت از بُعد انگیزه بخشی به بُعد معرفتی است که حضور عناصری چون وجود اعراب‌های مختلف، زمینۀ حکم فقهی را در گسترۀ وجوب و استحباب فراهم می­کند. از دید قائلان وجوب وصیت، رابطه ای از نوع دستور بر نظام گفتمانی آیه، حکم فرماست و از این رو، نظام گفتمانی حاکم بر آن از نوع هوشمند و برنامه مدار است. در بُعد استحباب نیز تعبیر «حَقًّا عَلَی الْمُتَّقین» و «بالمعروف» به عنوان یک جریان حسی و عاطفی می تواند به ادراک معنا و کنش منجر شود. بنابراین، گفتمان قرآنی وصیت در بُعد استحباب، تابع نظام گفتمان احساسی و از گونۀ تنشی عاطفی است.