بررسی قاعده انحصار منشا کسب درآمد به «کار»

از مباحث فقهی ـ اقتصادی، مسیله رابطه کسب درآمد با کار است. پرسش این است که آیا «کار» تنها منشا کسب درآمد و ثروت از دیدگاه اسلام است یا یکی از منشاهای آن؟ در صورتی که کار منشا منحصر باشد، چه نوع کاری و با چه شرایطی؟ آیا این قاعده ‍ـ در صورت اثبات‌ـ مربوط به مرحله توزیع قبل از تولید است یا تعمیم دارد و مرحله توزیع پس از تولید را نیز شامل می‌شود؟ برخی اندیشمندان «کار» را تنها منشا کسب درآمد و ثروت می‌دانند و در مقابل، برخی با بیان نمونه‌هایی دیدگاه فوق را نقض کرده‌اند. این جستار نشان می‌دهد در مرحله توزیع قبل از تولید، کار با شرایط خاصی، تنها منشا کسب درآمد و تملک ثروت‌های طبیعی است و در مرحله توزیع پس از تولید، افزون بر کار، آثار و نتایج ملک نیز در محدوده ضوابط، منشا کسب درآمد است و بدین ترتیب، صحت کسب درآمد از راه اجاره و مانند آن توجیه می‌شود. همچنین، عنصر «نیاز» نیز برای کسی که توان یا فرصت کار را ندارد، منشا بهره‌گیری از ثروت‌ها و نعمت‌ها به شمار می‌رود.