نقش اعلان اراده در انشای ایقاعات

بر اساس ماده 191 قانون مدنی، اعلان اراده در عقود، شرط وقوع آن‌هاست و نحوه اعلان موضوعیتی نداشته و موثر در مقام نیست. ضرورت اعلان اراده در انشای ایقاعات از مباحثی است که حقوق‌دانان در آن اختلاف نظر دارند. برخی اعلان اراده را در ایقاعات فاقد ضرورت می‌دانند، به جز مواردی که قانون ضروری دانسته است. دلیل عمده ایشان، یک‌طرفه بودن ایقاعات و عدم نیاز به توافق درآن‌ها و عدم پیش‌بینی این قاعده از سوی قانون‌گذار است. گروهی دیگر از این لحاظ بین عقود و ایقاعات هیچ تفاوتی قایل نشده و حکم ماده 191 قانون مدنی را به ایقاعات هم تسرّی داده‌اند. به نظر ایشان، حقوق از آنجا که خاستگاه اجتماعی دارد و به روابط انسان‌ها در اجتماع می‌پردازد، تنها به اموری می‌پردازد که به نحوی پای در عرصه اجتماع گذارده و از باطن به ظاهر پیوسته‌اند. به نظر می‌رسد با توجه به استدلال اخیر و نحوه رویکرد فقه امامیه به موضوع (اصل 167 قانون اساسی) و نیز مبانی حکم ماده 191 قانون مدنی، استدلال اخیر قابل دفاع است و اعلان اراده در ایقاعات به عنوان شرط وقوع، لازم می‌باشد.