تحلیل مفهوم کفر در فقه و کلام و پیامدهای فقهی آن

کاربرد فراوان واژه کفر در متون دینی، برخورداری از ابعاد گسترده اعتقادی و فقهی و تبدیل شدن مباحث مرتبط با آن به یکی از مهم‌ترین چالش‌های جوامع اسلامی در عصر حاضر، اقتضای بررسی دقیق مفهوم این واژه و مٶلفه‌های آن را دارد. این جستار که به شیوه توصیفی ‌‍‌ تحلیلی سامان یافته است، درصدد تحلیل تعریف این واژه، ویژگی‌های آن در بیان فقیهان و متکلمان و بررسی مستندات روایی آن‌هاست. فقیهان و متکلمان مواردی از قبیل: انکار و تکذیب، جهل، شک در وجود خدا و رسالت پیامبر، عدم ایمان، اخلال به مبانی همچون توحید و عدل و اعتقاد به موجبات خروج از اسلام را به‌عنوان مٶلفه‌های کفر برشمرده‌اند. یافته‌های این پژوهش نشان از آن دارد که از میان ویژگی‌های پیش‌گفته، تنها جحود و انکار از مستندات روایی استواری برخوردار است؛ اما سایر مٶلفه‌ها، یا دارای مستند نیستند و یا مستند مستحکمی ندارند. بنابراین، کفر کنشی (انکار و تکذیب) در برابر باورهاست نه صِرف عدم واکنش.

the “method of dealing with a debtor after proving insolvency” with an emphasis on the infallible act in two ḥadīth of ghiyāth and sakūnī

the widespread use of the word “kufr” (arabic: کفر, denial or rejection of islam) in religious texts, having a wide range of religious and jurisprudential dimensions, and the topics related to it as one of the most important challenges of islamic societies in the present era, requires careful examination of the meaning of this term and its components. this article, which is organized in descriptive-analytic manner, seeks to analyze the definition of this term and its features in the expression of jurists and theologians and examine their validity narrative documentation. the jurists and theologians have considered things such as: denial and falsification, ignorance, doubt about the existence of god and the prophet’s prophecy, lack of faith, disrupting foundations such as oneness (arabic: توحید, romanized: tawḥīd, assertion of the unity of god) and ʿadal (arabic: عدل, justice), and belief in the causes for leaving islam as components of kufr. the findings of this research indicate that among the mentioned features, only rejection and denial have strong validity narrative documentation, but other components are either not documented or have no strong documentation. therefore, active kufr is (denial and falsification) against beliefs, not just non-reaction.