حدیث مجاری‌الامور و دلالت آن بر ولایت فقیه

ولایت و اختیارات فقیه از مباحث مهمی است که به ویژه در عصر غیبت، مورد توجه عالمان دینی بوده است. این مساله در زمان فعلی که حکومت به دست عالمان دینی است، جایگاه و اهمیت مضاعفی یافته است. سخن در محدوده اختیارات فقیه، بسیار است و یکی از ادله مربوط به آن حدیثی است که حدیث «مجاری الامور» شهرت یافته است. حدیث مزبور، در دو مجموعة روایی مربوط به قرن‌های سوّم و چهارم هجری یعنی «المعیار و الموازنة» و «تحف العقول» نقل شده است؛ و بخش‌هایی از آن نیز به طور پراکنده در نهج البلاغه یافت می‌شود؛ اما از آن‌جا که این نقل‌ها به صورت مرسل است، هیچ کدام قابل استناد نمی‌باشد. بدین ترتیب حدیث مزبور از اعتبار لازم، جهت استناد، محروم است. اما دربارة دلالت این حدیث، از مجموعِ چهار اشکال مطرح شده، تنها یک اشکال (اشکال سوّم)، پذیرفتنی است. با این وصف، روایت مزبور نه از جهت سندی قابل اعتماد است و نه به لحاظ دلالی، برای اثبات «ولایت مطلقه فقیه» شایستة استناد می‌باشد.