تحولات آرای اخوانی‌ها، از حسن‌البنا تا راشدالغنوشی

چکیدههدف از نگارش این مقاله نشان‌دادن این نکته است که بر خلاف آن‌چه معمولاً در ایران اندیشیده می‌شود، تفکر اخوانی یک تفکر یک‌دست و یک‌پارچه نیست و در بین متفکران شاخص اخوانی تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای وجود دارد. در این مقاله ما چهار اندیشمند را از دو نسل متفاوت اخوان برگزیده‌ایم و با بررسی دیدگاه‌های آن‌ها سعی کرده‌ایم نشان دهیم که آن اندیشه‌ای که تفکر اخوانی را به یک کلیت یک‌دست فرو می‌کاهد، اندیشه‌ای ساده‌انگار و نادرست است. به این منظور به بررسی دیدگاه‌های حسن‌البنا و سیدقطب از نسل سنتی اخوان و یوسف‌القرضاوی و راشد‌الغنوشی از نسل جدید متفکران اخوانی پرداخته‌ایم. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که اندیشۀ اخوانیِ نسل پس از البنا و سیدقطب، تغییرات قابل‌توجهی کرده است و برخی از متفکران شاخص اخوانی در اندیشه‌های نسل اول و ازجمله خود البنا تجدیدنظرهای اساسی‌ کرده‌اند. ضمن آن‌که در هر دورۀ خاص نیز تفاوت‌های نسبتاً قابل‌توجهی بین دیدگاه‌های اخوانی‌ها وجود داشته و دارد