کندوکاوی پیرامون اندیشة سیاسی آیت‌الله سیدمحمود طالقانی حد واسط مکتب قم و نجف

چکیده در این مقاله ضمن تشریح مکتب نجف و مکتب قم در مقام دو مکتب مهم و تاثیرگذار در تاریخ حوزه‌های علمیه، مبانی اندیشة سیاسی آیت‌الله طالقانی به‌تفصیل بررسی و در نهایت نتیجه‌گیری می‌شود که وی حد واسط این دو مکتب به حساب می‌آید. مکتب نجف از کهن‌ترین مکاتب حوزه‌های علمیه است و از دیرباز به منزلة جریانی شناخته می‌شود که به دنبال تعمیم ولایت فقها در عصر غیبت در حوزة سیاست نبوده است. آخوند خراسانی را نماد این مکتب می‌دانند. مکتب قم نیز در جایگاه یکی از مکاتب مهم تاریخ حوزة علمیة قم قرار دارد که موسس آن امام خمینی (ره) است و شاخصة اصلی آن تعمیم ولایت در حوزة سیاست به شکل نظریة مترقی ولایت مطلقه و فقیه است که همان شکل تکامل‌یافته‌تر مکتب سامراست. از این‌رو آیت‌الله طالقانی در مکتب فقهی خود گرایش آشکاری به مکتب نجف و بزرگان آن از جمله میرزای نائینی دارد و از همین‌رو رسالة تنبیه‌الامه وی را حاشیه‌نویسی کرده است، اما در عمل به گونة روشنی بر همراهی با نماد مکتب قم (امام خمینی) تاکید دارد. به گونه‌ای که یکی از السابقون انقلاب محسوب شده است و تلاش‌های نظری آشکاری نیز برای معرفی اسلام به منزلة اندیشه‌ای اجتماعی و مخالف سکولاریسم دارد.