ضرورت شناخت تاریخ سیاسی عصر مشروطیت تفاوت سطح تحلیل رسایل و مطبوعات عتبات عالیات با تاریخ‌نگاری مدرن عصر پهلوی

عصر مشروطیت از مقاطع مهم تاریخ سیاسی و فکری ایرانیان است، همچنین به‌نظر می‌رسد به علت رهبری مذهبی و سیاسی مراجع شیعه در نجف، این زمان برای عراق و حتی حوزه عثمانی نیز مباحث و مسایل مهمی را برای تحقیق و پژوهش دربر دارد، اما با دقت و سیر در اسناد و مدارک و رسایل و مطبوعات مشروطه اول و مشروطه دوم که دهه اول مشروطه را شامل می‌شود، درمی‌یابیم که سطح تحلیل و نگاه و دغدغه‌ها و اولویت‌های مطرح‌شده در متونِ دست اول با آن‌چه بعدها به نام مشروطه و ترسیم روند آن نوشته شده و گفته شده است، تفاوت اساسی دارد.این مقاله، با معرفی گوشه‌‌ای از این آثار و مقایسه آن با برخی تاریخ‌نگاری‌های مدرنِ مشروطه، درصدد است به قسمتی از این تحریف‌ها بپردازد. نقد این ناراستی‌ها می‌تواند به نوعی اصول شناخت تاریخ سیاسی ایران را در ابعاد گوناگون برای ما بازگو کند. به‌نظر می‌رسد هرچه از عمر مشروطیت ایران می‌گذرد و از طرف دیگر هرچه مباحث عمیق‌تری در انقلاب اسلامی معاصر پیش می‌آید، می‌توانیم با مقایسه جریان‌شناسی و اندیشه این دو حلقه تاریخی به شناخت بهتری از تاریخ سیاسی ایران دست یابیم.