ایران را از دست «ایران» نجات دهیم؛ نقدی نو تاریخ گرایانه بر روایت‌های ایران محور

ایران به دشواره هایِ فراوانی دچار و با تناقض‌ها و بحران‌هایِ گوناگونی دست گریبان است. در چنبره‌ این مشکله ها سخت از بیماری نا سیاستی و ناتاریخی گرایی رنج می‌برد و محزون است. نا سیاست اندیشی هایی که دامان ایران را فراگرفته، روزبه‌روز عرصه تداوم را بر ایران تنگ‌تر می‌کند. روایت‌هایِ گذشته و تاریخ نگارانه ما آن‌چنان به کژتابی‌ها و نافهمی‌ها آلوده‌شده است که ایران را در زیر آوار روایت‌هایی که دم از احتشام و فخامت می‌زنند، مدفون کرده است. هدف مقاله حاضر نقد روایتی است که عالمانِ سیاست از گذشته ما بازگو کرده‌اند؛ و در پی پاسخ به بحران عقب‌ماندگی، انحطاط از اندیشه قدسی، ایدئولوژی گرایی و نزاع بین سنت و مدرنیته، الگوی هویتیِ مذهبی، ناسیونالیستی، چپ‌گرایانه و ایران‌شهری را ارائه داده و هرکس از ایران خود سخن گفته است. در این روایت از یک تئوری تفسیری و تاویلی به سمت تئوری تقلیدی رفته و ناکارآمد از این بوده است که به‌طور مناسب آمدوشد آشفته کننده و ناآرام حوادث و گفتمان‌ها را تبیین کند. این نوشتار برای پرسش از چرایی این وضعیت،‌ فرضیه‌ای را مطرح می‌کند که بر اساس آن باید ایران را از دست «ایران» رهاند. تلقی فرهنگی و آرمان‌گرایانه از گذشته‌ای باشکوه،‌که برای وجود آن نمی‌توان دلایلی علمی به دست دادُ‌ «ایران» را به بزرگ‌ترین حجاب و مانع گذار تبدیل کرده است. در این نوشتار با استفاده از نظریه نو تاریخ‌گرایی که در پارادایم روش انتقادی قرار می‌گیرد، کوشش می‌شود دشواره‌ ایرانِ بیمار را در درون همین روایت‌ها بازشناخت. شاید این روایت، تیره و نا خواستنی باشد،‌اما رهایی از دشواره هایِ کنونی راهی به‌جز خلاص شدن از تاریخ ایران آرمانی ندارد.

may we save iran from iran a new historical critique of iran-based narratives

iran is facing many difficulties and various contradictions and crises. in the midst of these problems, iran suffers severely from the disease of apoliticism and unhistoricalism. non political thinking has pervaded iran, undermining its state of durability day by day. our past and historical narratives are so tainted with distortions and misunderstandings that they have submerged iran under the debris of narratives that proclaim glory and grandeur. the present study aims to critique a narrative that political scientists have retold from our past in response to the crisis of backwardness, the decline of sacred thought, ideology and the conflict between tradition and modernity, the model of religious, nationalist, leftist and iranshahr identity and those who have spoken about iran of their own. to ask why this is the case, this article raises the hypothesis that iran should be liberated from &iran.& the cultural and idealistic view of a glorious past, for which no scientific evidence can be found, has made &iran& the greatest veil and obstacle. this study attempts to recognize the difficulty of sick iran within these narratives using the new theory of historiography, which is placed in the paradigm of the critical method. although this narrative may be dark and undesirable, discarding the current difficulties is the only way to get rid of the history of iran.