بازتاب اندیشه سیاسی محقق کرکی و روزبهان خنجی در مناسبات سیاسی دولت صفویه و عثمانی (از جنگ چالدران تا صلح آماسیه)

سرآغاز قرن دهم هجری تاریخ تحولات ایران با دوره روی کار آمدن صفویان مقارن است؛ به نحوی که ایران رفته­رفته جای خود را با صورت و سیرت خاصی در تاسیس دولت  و نظام‌سازی سیاسی متجلی می‌سازد. همکاری محقق کرکی و روزبهان خنجی دو فقیه بزرگ  ایرانی این قرن  با دولت­های شیعی (صفوی) و سنی (عثمانی و ازبک) از لحاظ فکری نقش  به‌سزایی در لایه‌بندی‌های اندیشه سیاسی آن دوره  دارد. سوال اصلی در این پژوهش نیز بر اساس همین همکاری تنظیم شده است؛ اینکه خدمات فکری این دو شخصیت‌ موثر در دو حوزه اهل سنت و تشیع، چگونه به دولت‌های عثمانی و صفویه در ماندگاری، فرهنگ­سازی، مصالحات و منازعات آن دولت‌ها کمک می‌کند؟ از یک طرف ظرفیت‌سازی محقق کرکی در همکاری با صفویان با اغتنام فرصتی تاریخی نه تنها به محک عملی در عالم سیاست دست می­یازد؛ بلکه با رویکرد تحول­گرایانه و استکمالی ظرفیت­های علمی و نظری را جایگزین منش­های تقریبا ناکارآمد پیشین می­کند، در حالی که روزبهان خنجی، همتای سنی او، نه تنها  سلطنت خان ازبک و سلطان عثمانی را تا منصب امامت بالا می­برد؛ بلکه احکام و فتاوای فقهی خود را  وسیلة خون­ریزی­ها و کشورگشایی­های این سلاطین جور تحت عنوان‌های جهاد در راه خدا  قرار می­دهد. واکاوی ساخت اندیشگی این مقوله در ابتدای قرن دهم با رویکردی مقایسه‌ای،  کمک می‌کند به روش و منش دو عالم شیعی و سنی هم‌عصر، در شرایط تثبیت و نهادمندی سیاسی دولت صفوی و تداوم وجاهت دولت عثمانی پی ببریم.

New middle class and mobilization of voting resources in Iran (1997 96)

The new middle class is a cityoriented, academic, and participatory social force that has become the center of gravity of sociopolitical developments in a process of formation, within or outside the body of government. The research question is, how has the mobilization of new middle class voting resources for electoral participation (13) in Iran?The hypothesis and findings of the study will show that the group claims to have the political power and challenge to access sovereignty resources through tools and practices such as mass media, political parties and political leaders’ speeches. The new middle class, in the context of collective action with its intellectual allies, mobilizes its resources to infiltrate government and sovereignty. This paper attempts to answer the research question by using Charles Taleil’s theory of resource mobilization and by historical method within a given time and by secondary findings.