مرور و نقد کتاب جامعه‌شناسی ادبیات

مقالۀ حاضر به نقد کتاب جامعه‌شناسی ادبیات نوشتۀ آلن سوئینگوود و دیانا لارنسون می‌پردازد. کتاب یادشده دومین اثر با عنوان جامعه‌شناسی ادبیات است که پس از ربع قرن به عنوان کتاب درسی دانشگاهی از سوی سازمان سمت به طبع رسیده است. کتاب ترجمه‌ای نیکو و ظاهری جذاب دارد. اشکال اصلی قدیمی بودن آن است. بر اساس توافقی ناگفته در حوزۀ ادبیات دانشگاهی ترجمۀ آثار قدیمی تلویحاً به معنای آن است که نویسنده نظریه‌پردازی گران‌قدر یا شارحی قابل اتکاست. کتاب حاضر، نوشته شده به سال 1970، در هیچ‌یک از این دو رسته نمی‌گنجد. به علاوه، میان نویسندگان کتاب و مترجم فارسی در شناسایی منزلت اثر وفاق وجود ندارد. نویسندگانْ کتاب را پیشنهادی برای مطالعه و تحقیق و مقدمه‌ای بر رشته‌ای می‌دانند که هنوز دانش منسجمی از آن در ادبیات انگلیسی‌زبان نیست.مترجم آن را اثری سترگ می‌داند که همانندی ندارد. حال آن‌که، گلچین نظری و خلاصۀ تاریخی کتاب از دو منظر محل اشکال‌اند. نخست، هر دو بخش به نحوی با رویکرد ضدپوزیتیویستی کتاب در تضادند: چه در منطق گزینش نظریه‌پردازان و وقایع و چه در صورت‌بندی و ارائۀ مطالب. دوم، خلاصۀ نظری و روشی، نابسنده است. در مجموع، با توجه به در دسترس بودن مجموعۀ غنی از مقالات و کتب متفکران جامعه‌شناسی ادبیات، جامعه‌شناسی فرهنگی، نقد ادبی، و فیلسوفان میان‌رشته‌ای کتاب مذکور برای تدریس چندان بسنده نمی‌نماید.

a critical review of the book ‘the sociology of literature’

this paper reviews the ‘the sociology of literature’ by diana laurenson and alan swingewood. it is the second book with this title that has been published in iran by samt within a period of a quarter of a century. the translation of the book is good and it looks interesting. the main problem with this book is its oldness. based on an unwritten agreement in academic literature, the translation of old works implies that the author is a highly esteemed theorist or a reliable teacher of some theory. this book, which was published in 1970, falls under none of the above. in addition, the authors and the translator are in disagreement regarding the status of the book. the authors see the book as a suggestion for reading and researching and an introduction to a field in which there was not an integrated knowledge in the english-speaking literature. the translator sees the book as a great piece of work that has no parallel. however, the theoretical selection and historical summary of the book face criticism from two perspectives. first, both parts somehow are in contrast with the anti-positivism approach of the book: whether in the logic of selecting theorists and events or in the formation and presentation of contents. second, the theoretical and methodical summary is inadequate. overall, given the availability of a rich body of papers and books by thinkers from the sociology of literature, cultural sociology, critical theory, and interdisciplinary philosophy, this book does not seem a good choice for teaching.