ناواقع‌گرائی در سیاست خارجی ارزیابی کتاب تاریخ سیاست خارجی ایران: از صفویه تا پایان پهلوی اول

این مقاله به بازبینی انتقادی کتاب «تاریخ سیاست خارجی ایران: از صفویه تا پایان پهلوی اول (879 تا 1320 شمسی)» می‌‏پردازد. اهمیت انتخاب این اثر این بوده است که نویسنده اثر، روح الله رمضانی آغازگر مطالعات نظری تاریخ سیاست خارجی ایران می‌باشد. این رویکرد در آن دوره، یعنی سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، امری نوآورانه در مورد همه کشورهای جهان سومی به حساب می‌‏آمد. از سوی دیگر، با برگردان آن به فارسی، علی‏‌رغم فاصله پنجاه ساله از زمان تالیف آن، به دلیل فقر منبع و نیز غنای اثر، به سرعت از سوی محافل فکری-دانشگاهی مورد توجه قرار گرفت. تا آن‌جا که گویا به این اثر هیچ اشکالی وارد نیست. ایده اصلی کتاب این است که علی رغم تحولات سیاسی در طی پانصد سال، سنت‌‏گرائی ناواقع‏‌گرایانه بر سیاست خارجی ایران حکم‌فرما بوده است. ادعای اصلی این مقاله آن است که ضمن خوانش انتقادی آن، اشکالات محتوائی و ضعف نظری آن روشن شود. محافظه‏‌کاری جوهر نظریه او است که همراه با عقلانیت سرد چارچوبی می‏دهد که حتی حرکت‌های استقلال‏‌طلبانه مطرود شناخته می‌‏شود.

irrationality in foreign policy evaluation of the book the foreign policy of iran: a developing nation in world affairs, 1500-1941

this article deals with the critical review of the book the foreign policy of iran: a developing nation in world affairs, 1500-1941. the importance of choosing this work is that the author of the work, ruhollah ramezani, is the initiator of theoretical studies of the history of iran’s foreign policy. this approach in that period, i.e. the years after world war ii, was considered an innovative thing for all third-world countries. on the other hand, by translating it into farsi, despite the gap of fifty years since its creation, due to the poverty of the source and the richness of the work, it was quickly noticed by intellectual and academic circles. as far as it seems, there is nothing wrong with this work. the main idea of ​​the book is that despite the political developments over five hundred years, unrealistic traditionalism has ruled iran’s foreign policy. the main claim of this article is to clarify its content problems and theoretical weaknesses while reading it critically. conservatism is the essence of his theory, which along with cold rationality gives a framework that even independence movements are rejected.