نظریۀ انسان در الهیات ایران معاصر بازخوانی درک‌ها از انسان موجود ناشناخته (man the unknown)

یکی از آثارِ پرخواننده در ایران از آغاز دهۀ 1340ش تا کنون کتاب انسان موجود ناشناخته اثر الکسیس کارِل است. ایرانیان این کتاب را بارها تجدید چاپ، و مستند و منبع بحث‌های مختلف خود کرده، و شخصیت‌هایی پرشمار با اندیشه‌هایی متنوع نیز خواندن آن را ترویج نموده‌اند. با گذشت زمانی هفتادوچند‌ساله از نخستین ترجمۀ فارسیِ کتاب هنوز رونق بازار این اثر از دست نرفته، و درعین‌حال، محتوا و کارکرد آن در جامعۀ ایران تحلیل نشده است. مطالعۀ پیشِ‌رو گامی نخست فراسوی این هدف است. بنا داریم با مرور شواهدِ توجهِ ایرانیان به کتاب از این فرضیه دفاع کنیم که ترویج گستردۀ آن را اسلام‌گرایانی با گرایش‌های مختلف دنبال کرده‌اند و این ترویج نتیجۀ دستاوردهای نظری مهمّ اثر برای این جریان‌ها بوده است؛ جریان‌هایی که خواسته‌اند فقر مطالعات موجود و ضعف‌های نظری در بازنمودن یک نظریۀ انسانِ بومی و مدرن را با بهره‌جویی از کتابِ کارِل جبران کنند. چنان‌که خواهیم دید، از دهۀ 1380ش و با توسعۀ گفتمان علوم انسانی اسلامی نیز این کتاب هم‌چون موید ضرورت گزیدن یک علم انسانی دین‌پسند به جای علوم انسانی مُتَعارَف تلقی شده است.

theory of man in contemporary iranian theology: understandings of man the unknown

one of the most famous works in iran from the beginning of the 1960s until now is man the unknown by alexis carrel. with the passage of 70 years since the first persian translation, the market boom of this work has not yet been lost, and at the same time, its content and function in iranian society have not been ever analyzed. this study is the first step toward this goal. by reviewing the evidence of iranians’ attention to the book, this study aims to defend this hypothesis that the widespread promotion of the book was followed by islamist movements as a result of important theoretical implications of the work in favor of their theology. followers of such movements wanted to compensate the poverty of literature and theoretical weaknesses in representing a native and modern human theory by taking advantage of carrel’s book. as we will reveal in this study, with the development of the discourse of islamic humanities, this book has been considered as confirming the necessity of choosing an islamic humanities instead of western humanities.