تاملی در ایدۀ اتوپیاییِ زیارت مروری انتقادی بر کتاب امید در آستانگی: واکاوی انسان‌شناختی سه زیارت سانتیاگو دِ کامپوستلا، حج و اربعین

کتاب امید در آستانگی: واکاوی انسان‌شناختی سه زیارت سانتیاگو دِ کامپوستلا، حج و اربعین از محمد نصراوی (1399)، از معدود آثاری است که کوشیده تا با طرح ایدۀ اتوپیا و مفاهیم و معانی وابسته به آن، با تاکید بر آراء افرادی نظیر وبر، فوکو و از همه بیشتر، ارنست بلوخ، سه زیارت مذکور در عنوان کتاب را با مطالعه‌ای انسان‌شناختی، با نگاهی اتوپیایی تحلیل کند. ایدۀ اتوپیایی آنطور که ارنست بلوخ تاکید دارد، بر مفهوم هنوز-نه استوار است که می‌کوشد قلمرو «نامتناهی» اتوپیا را در مقابل هستی «متناهی» کنونی قرار دهد. آقای نصراوی، این مفهوم را دربارۀ متعلّق زیارات مذکور و در تحلیل اربعین، آن‌را معادل امام معصوم قرار داده است. در این مقاله با روش تطبیقی، پس از ارائۀ نقدهای صوری، به‌لحاظ محتوایی در نقد ایدۀ بلوخ، با تکیه بر حکمت متعالیه و اصول مشهور آن همچون اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری، به این ایده می‌پردازیم که قلمرو نامتناهی، نه در مقابل واقعیت و هستی، بلکه عینِ آن است. در نتیجه‌گیری به مخاطرات انحصار هستی به قلمرو حسی-تجربی برای تلقیِ زیارت به‌مثابه یک حالتِ اتوپیایی اشاره شده است که منجر به نادیده‌انگاری وجوه متعددِ آن از جمله اخلاقی‌بودن، شناختی‌ و معرفت‌بخش بودن، بهره‌مندی از هستی و واقعیت، قاعده‌مند بودن و نظایر آنها می‌شود.

a reflection on the utopian idea of pilgrimage a critical review on the book hope in threshold: anthropological analysis of three pilgrimages santiago de compostela, hajj and arbaeen

the book hope on the threshold: an anthropological analysis of the three pilgrimages of santiago de compostela, hajj and arbaeen by mohammad nasravi (1399) is one of the few works that tried to propose the idea of utopia and its related concepts and meanings, emphasizing the views of thinkers such as weber, foucault, and most of all, ernst bloch, and analyzed the three pilgrimages mentioned in the title of the book with anthropological studies, from a utopian point of view. the idea of utopia, as bloch emphasizes, is based on the concept of not-yet being, which seeks to contrast the realm of utopia infinity with the present infinite universe. mr. nasravi has investigated this concept with the meaning of the mentioned pilgrimages and in the analysis of arbaeen, which is equivalent to imam masoom. in this article, with the comparative method, after presenting formal criticisms, in terms of content in the criticism of bloch’s idea, relying on the transcendent philosophy and its well-known principles such as the authenticity of existence, gradation of existence, and substantial movement, we deal with the idea that the infinite realm is not against reality and existence, but it’s the same. in conclusion, the risks of the monopoly of existence to the sensory-empirical realm for considering pilgrimage as a utopian state are pointed out, which leads to the neglect of its many aspects, including morality, cognition and knowledge, sharing existence and reality, regularity, and so on.