نقد و بررسی کتاب واژه‌نامۀ گویش تون (فردوس)

واژه‌نامۀ گویش تون (فردوس) کتابی است دربارۀ یکی از گویش‌های ایرانی که در خراسان رایج است. این کتاب حاصل همکاری چندین سالۀ محمدجعفر یاحقی و رحمت‌الله ابریشمی و احمد ارمغانی است. البته تدوین علمی و آماده‌سازی این اثر برای نشر برعهدۀ محمدجعفر یاحقی بوده‌است. در این اثر لغات گونۀ زبانی رایج در فردوس یا همان تون قدیم گردآوری و ضبط شده‌است. یاحقی در تدوین این کتاب همان‌گونه‌که از نامش برمی‌آید صرفاً لغات این گویش را مدنظر داشته و از پرداختن به ویژگی‌های دستوری این گویش خودداری کرده‌است. البته در مقدمۀ کتاب مطالب اندکی در این باره آمده‌است. هرچند این کتاب به‌لحاظ گردآوری و ضبط لغات یکی از گونه‌های زبانی رایج در خراسان فی‌نفسه مهم و ارزشمند است، نویسنده در ضبط و ارائۀ این داده‌ها مطابق با روش‌های علمی، که در گردآوری گویش‌ها مرسوم است، عمل نکرده‌است و به همین دلیل استفاده از داده‌های واژگانی ارزشمند این کتاب برای پژوهشگران چندان ساده نیست. در این پژوهش به بررسی لغات جمع‌آوری‌شده در این کتاب و شیوۀ تدوین آنها می‌پردازیم. در عین حال به ضعف‌ها و کاستی‌های روش‌شناختی این اثر که حاصل عدم توجه نویسندگان به روش‌های گردآوری علمی گویش‌هاست اشاره می‌کنیم.

a critical review on the book a dictionary of tun (ferdows) dialect

&the dictionary of tun (ferdows) dialect& is a book about one of the iranian dialects that is common in khorasan province. this book is the result of several years of cooperation between mohammad jafar yahaghi, rahmatullah abrishami and ahmad armaghani. of course, the scientific compilation and preparation of this work for publication has been the responsibility of  yahaghi. in this book, common words in the dialect of tun have been collected and documented. in compiling this book, as its name implies, yahaghi has only considered the words of this dialect and has refrained from addressing the grammatical features of this dialect. of course, there is little information about grammatical features in the book’s introduction. although this book is essential and valuable in terms of collecting and documenting words of one of the common linguistic varieties in khorasan, the author has not acted following the scientific methods common in reporting dialects, therefore using valuable lexical data of this book is not easy for researchers. in this paper, i examine the words collected in this book and the method of compiling them.