نقد و بررسی کتاب کاشی‌کاری قاجار

کاشی‌کاری عصر قاجار حوزه‌ای است با دامنه‌ای گسترده و کاربردی که بخشی جدایی‌ناپذیر از پیکره‌ معماری این دوره به‌شمار می‌آید. رسانه‌ کاشی در ادوار مختلف تاریخ هنر و صناعت ایران همواره در اشکال و با فنون مختلف مورداستفاده بوده، اما عصر قاجار را باتوجه‌به کمیت و برخی نوآوری‌های فنی باید نقطه‌ عطفی در اعتلای هرچه بیش‌تر این هنر دانست. کتاب کاشی‌کاری قاجار پژوهشی است مستقل و تصویرمحور که مولفِ آن به‌نوعی در جبران کمبود و فقر منابع موجود در این حوزه برآمده و با رویکردی تاریخی و توصیفی، جایگاه مغفول این رسانه را در معماری و فرهنگ ایران بررسی کرده است. این کتاب از منظر ارائه‌ نمونه‌تصاویر فراوان (پژوهش میدانی) درقالب یک مجموعه و شرح و توصیف شاخصه‌های بصری و زیبایی‌شناختی کاشی‌های قاجاری و معرفی ابنیه‌ تاریخی اثری است پیش‌گام و کم‌سابقه؛ درعین‌حال، با نواقص و کاستی‌هایی نیز روبه‌روست. صِرف توجه به کاشی‌هایی که فقط در مطالعات میدانیِ نویسنده مشاهده شده و امروزه وجود دارند و متعاقباً غفلت از مطالعه‌ نمونه‌های تاریخی‌ای که در منابع تصویری و مجموعه‌ها و آرشیوها ثبت شده، نادیده‌گرفتن کاشی‌های کتیبه‌دار (حوزه‌ کتیبه‌نگاری)، ابهام مفهومی در تفکیک و تمایز نقش و مضمون در بخش مربوط به تقسیم‌بندی نقوش، و روزآمدنبودن و ازقلم‌افتادن برخی منابع ازجمله کاستی‌های کتاب است.

a critical review on the book “qajar tilework”

qajar tilework incorporates a wide arena that is inseparable from the architecture of this era. tile medium has been used in different forms and techniques during the art history of iran; however, the qajar era is of greater significance regarding the large number of works produced and the related innovations occurred in this field. the book “qajar tilework” is a field study of this art medium dealing with the neglected status of persian tiles during the relatively long reign of the qajars in persian culture and architecture. this book is a unique and pioneering study in terms of presenting various pictures under one categorization, and describing the visual and aesthetic features of qajar tiles and monuments; yet facing with some deficiencies which have been identified and should be corrected for future publication. mere consideration of the tiles which are only visible in remained historic buildings and complexes, and consequently ignoring the study of extant samples in the present, available collections and achieves; disregarding the whole field of inscriptions (tiles with calligraphic scripts); conceptual misunderstanding between motif and theme; and not using up-to-date sources, while leaving out some authoritative, original ones are among the major shortcomings and defects of the book.