انقلابی برمبنای ذهنیت نمادین، نقدی بر کتاب انقلاب ایران؛ ریشه‌های ناآرامی و شورش

وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 ش بسیاری از مفروضات و نظریه‌های انقلاب را به‌چالش کشید و بار دیگر پژوهش ‌دربارۀ انقلاب را در کانون توجه اندیشمندان علوم انسانی قرار داد. تاکنون این انقلاب از ابعاد متفاوت اقتصادی، سیاسی، روان‌شناختی، طبقاتی، فرهنگی، و گفتمانی موردبررسی قرار گرفته که هر کدام دریچه‌های نوینی را ‌دربارۀ مطالعات انقلاب اسلامی گشوده‌اند. یکی از این پژوهش‌ها کتاب انقلاب ایران؛ ریشه‌های ناآرامی و شورش نوشتۀ مهران کامرواست که در سال 1990 م توسط انتشارات راتلج به‌چاپ رسیده است. وی، با تلفیق نظریه‌های جامعه‌شناختی انقلاب با نظریه‌های روان‌شناختی و سیاسی و برساخت رویکرد چندرشته‌ای ‌دربارۀ انقلاب ایران، به بررسی سیاست‌های دولت و میدان سیاسی ‌ اجتماعی پیش از انقلاب می‌پردازد و معتقد است که رژیم پهلوی پس از محدودشدن بلندپروازی‌های اقتصادی در اواخر دهۀ پنجاه شمسی و فشارهای دیپلماتیک متحد اصلی خود، ایالات متحدۀ آمریکا، با زوال روبه‌رو شد. درنتیجه، گروه‌‌‌ها و طبقات اجتماعی سرخورده از نوسازی با بهره‌گیری از فضای باز سیاسی و ایدئولوژی شیعی و رهبری روحانیان ویژگی‌های انقلاب‌آفرین پیدا کردند و با بروز ضعف در شاه و نیروهای سرکوب رژیم توانستند دولت روبه‌زوال پهلوی را سرنگون و نظام سیاسی جدیدی را جای‌گزین آن کنند. در متن حاضر تلاش می‌شود، با اتکای بر روش جامعه‌شناسی پدیدارشناسی و مفهوم کانونی ذهنیت نمادین، کتاب موردنظر نقد و بررسی گردد.

a revolution based on symbolic mentality, a critique on the book revolution in iran: the roots of turmoil

the islamic revolution of iran in 1979 criticized many theories of the revolution and again focused research on the revolution on humanities scholars. so far, this revolution has been studied from economic, political, psychological, social classes, cultural and discourse perspectives, and each of them has proposed new perspectives on the study of the islamic revolution. one of them is the book revolution in iran: the roots of turmoil which is written by mehran kamerva and published in 1990 by routledge publications. combining the sociological theories of the revolution with psychological and political theories and constructing a multidisciplinary approach to the iranian revolution, he studies the policies of the government and the political field before the revolution and believes that the pahlavi regime, after limiting economic ambitions. in the late 1970s and the diplomatic pressures of its main ally, the united states began to decay. thus, groups and social classes disillusioned with modernization, using the open political space and shiite ideology and leadership of the clergy, found revolutionary characteristics and with the weakness of the shah and the regime’s repressive forces were able to overthrow the pahlavi government and replace it with a new political system. in this article, an attempt is made to critique the book based on the methodology of phenomenological sociology and the concept of symbolic mentality.