نخستین «تاریخ ماد»: نقد و بررسی کتاب مادها اثر جورج راولینسون

ازآن‌جاکه مادها نخستین آریا‌ییانی بودند که حکومتی فراگیر در بخشی از فلات ایران تشکیل دادند، بررسی تاریخ آن‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است. تا یکی‌دو سدۀ پیش، یگانه منبع اطلاعاتی ما درمورد مادها نوشته‌های نویسندگانی یونانی  رومی و اشارات پراکندۀ عهد عتیق (کتاب مقدس) بود.، اما از سدۀ نوزدهم میلادی بدین سو و با خوانش کتیبه‌های بین‌النهرینی و پارسی باستان و آغاز فعالیت‌های علمی باستان‌شناختی، دانش ما دربارۀ حکومت مادها دگرگون شد. از نخستین پژوهش‌گرانی که سعی کرد تا با استفاده از منابع جدید به بررسی موشکافانۀ تاریخ ماد بپردازد، جورج راولینسون انگلیسی بود که ترجمۀ کتاب وی اخیراً به‌چاپ رسیده و دردست‌رس خوانندگان فارسی‌زبان قرار گرفته است. در مقالۀ حاضر، به نقد و بررسی کتاب مادها پرداخته شده است و نشان داده خواهد شد که، باآن‌که این رساله در زمان انتشار اولیۀ خود روزآمد و پیش‌رو به‌شمار می‌آمده، پس از گذشت قریب به 150 سال از زمان نگارش آن ناگزیر بخشی از ارزش علمی خود را از دست داده است. باوجوداین، به‌دلیل اهمیتی که این کتاب در نشان‌دادن سیر تحولات مادپژوهی دارد، ترجمه و انتشار آن کاری مثبت ارزیابی شده است.

the first “median history”: a critical review on the book media by george rawlinson

the study of the history of the median state is of high importance as medes were the first group among iranian people who formed a large kingdom in the western and central parts of the iranian plateau. about two centuries ago, our only source for the study of these people were narratives of classic authors and sporadic references of the old testament. from the 19th century onward, because of the deciphering of mesopotamian and old persian cuneiform inscriptions and the development of archaeological studies, our knowledge of the median kingdom has remarkably increased. one of the first orientalists who did good research on the median state and culture, using new sources and materials in his work, was george rawlinson whose book has recently been translated into persian. in the present paper, we review the book of “media” written by georg rawlinson which has been published around 150 years ago. we show that although it was considered as leading research at the time of first publishing, its scientific value has decreased inevitably as a long time passed over its writing time. despite this fact, publishing this book in persian could be considered a positive step because the book is of high significance in reviewing the development of studies relating to medes and media.