نقد و تحلیل ساختاری نسخۀ خطی منشآت صادقای تبریزی و بررسی بینش و روش کاتب (قرن 11ق)

این پژوهش کوشش خویش را بر آن گمارده است تا از طریق دانش تصحیح و نقد این مجموعۀ منشآتی مربوط به قرن دهم هجری قمری به‌کتابت میرزا محمدصادق ناظم تبریزی (صادقای تبریزی) را موردبررسی قرار دهد و ویژگی‌ها، کاستی‌ها، اهمیت اسناد نسخه، و بینش و روش کاتب را در چهارچوب الگویی معنادار نقد کند. درون‌مایۀ نسخۀ فوق شامل مضامینی چون فرمان‌های پادشاهان، اسناد دیوانی، فتح‌نامه‌ها، و منشآت، و اخوانیات از روزگار سلجوقی تا اوایل صفوی است که تاکنون موردنقد و انتشار قرار نگرفته‌اند و می‌تواند در جای خود به فهم حلقه‌های مفقودی از تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران و برخی همسایگان یاری رساند. این بررسی، با اتکا بر نسخۀ خطی این اثر و با رویکرد تحلیلی، هم‌راه با روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است و نشان می‌دهد که نویسنده در تدوین و چینش منشآت تحت‌تاثیر فضای سیاسی دورۀ صفویه قرار داشته است. ازآن‌جاکه آرمان صفویه ایجاد دولتی ملی برپایۀ مذهب رسمی و مرزهای سیاسی تبیین می‌شود، کاتب نسخه به کتابت اسنادی دست یازیده که در پیوند با جغرافیایی است که صفویان در ترسیم الگوی سرزمینی خود به‌دنبال تحقق آن بودند.

a structural critique and analysis of the sadegha-ye- tabrizi’s monshaat and the study of the insight and method of the scribe (11th century ah)

this research has made an effort to criticize the collection of monshaat related to the 10th century ah written by mirza mohammad sadegh nazem tabrizi (sadegha-ye-tabrizi) and to scrutinize the writer’s features, shortcomings, the importance of the manuscript, insight and method in a meaningful framework. the theme of the above version includes such concepts as royal decrees, court documents, an announcement of a victory, monshaat and friendly correspondences from the seljuk period to the early safavid period that has not still been criticized and published and can in turn help to understand missing links in the political and social history of iran and some of its neighbors. relying on the manuscript of tabrizi’s monshaat and an analytical approach along with qualitative content analysis, this study indicates that the writer was influenced by the political atmosphere of the safavid period in compiling and arranging the monshaat. since the safavid’s ideal is explained to establish a national state on the basis of official religion and political boundaries, the writer has written documents that are linked to the geography which the safavids sought to achieve in drawing their territorial model.