بررسی و نقد معرفت‌شناسی نظریۀ انسان سازمانی مک‌گرگور از منظر قرآن کریم

معرفت‌‌شناسی ترازو و معیار سنجش است. در دانش مدیریت عیار پدیده‌‌های سازمانی با علم سنجش و جایگاه خود علم نیز با معرفت‌‌شناسی سنجیده می‌‌شود. معرفت‌شناسی محورِ تحلیل بسیاری از فرایندهای مدیریتی است که بدون شناخت صحیح آن شاید سازمان‌ها با چالش جدی با افراد در سازمان مواجه شوند. بررسی و نقد معرفت‌‌شناسی نظریۀ داگلاس مک‌گرگور است که از چهار مولفه به‌نام‌‌های «ماهیت»، «موضوع»، «ابزار»، و «منبع و اعتبار» شکل یافته است. نقد معرفت‌‌شناسی نظریۀ یادشده با کاربست روش کیفی تفسیر موضوعی برون‌قرآنی استنطاقی صورت گرفته است. یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد که قرآن تنها اتکا به عقل و یافته‌های بشری را برای شناخت کافی ندانسته است و تجربه، حس، و استقرا را گام‌‌های مقدِمی برای شناخت کامل و مطمئن می‌داند که متکی بر ایمان قلبی و برهان‌‌های عقلی و نقلی (قرآن و سنت) هستند و ماهیت واقع‌‌نمایانه با دو نگاه عمودی (با خالق) و افقی (رفتارهای جوارحی و جوانحی مخلوق و تمام هستی) دارند. از نگاه قرآن، ابزارهای شناخت تنها استقرایی نظیر مشاهده و آزمایش مبتنی‌بر‌‌ رفتارهای انسان نیست، بلکه منابع آن گسترۀ فراوانی هم‌چون وحی، عقل، قلب، حس، و تمام هستی دارند که اعتبار نامحدود و در مقایسه با مکتب مذکور، دیدگاه متفاوت دارند.

epistemological review and critique of mcgregor’s theory of organizational human theory from the perspective of the holy quran

epistemology is a scale and measurement criterion. in the knowledge of quality management, organizational phenomena are measured by science and the position of science itself is measured by epistemology. epistemology is the center of analysis of many management processes that without proper knowledge, organizations may face serious challenges in dealing with people in the organization. the epistemological critique of the mentioned theory has been done by applying the qualitative method of interrogative thematic interpretation of the qur’an. the epistemological critique of the mentioned theory has been done by applying the qualitative method of interrogative thematic interpretation of the qur’an. the research findings show that the qur’an does not consider reliance on reason and human findings alone to be sufficient for cognition and experience, sense and induction as preliminary steps for complete and reliable cognition based on heart faith, rational and narrative arguments. (quran and sunnah) which has a realistic nature with two vertical (with the creator) and horizontal views (jawarahi and javanhi behaviors of the creature and the whole universe). according to the qur’an, cognitive tools are not only inductive, such as observation and experimentation based on human behavior; but also, its sources have a wide range such as revelation, intellect, heart, sense and the whole universe, which has unlimited validity and has a different view of the mentioned school.