تار، تاریخ، تاریک!نقد تاریخی انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر

در کتاب انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر، اثر یووال نوح هراری، سابقة دویست‌هزارسالة انسان خردمند به‌سان موخره‌ای بر سیزده‌ و نیم میلیارد سال عمر جهان ترسیم شده است. انسان خردمند شامل مباحث متعددی از حوزه‌های علوم ‌انسانی و غیرعلوم ‌انسانی است، اما باتوجه‌به‌این‌که عنوان فرعی کتاب ادعای ارائة تاریخچة بشر را دارد، این مقاله صرفاً به نقد تاریخی این اثر، یعنی به نقد رویکرد روش‌شناختی و نقد نظریة تاریخی نویسنده، می‌پردازد و ظرفیت‌های روش‌شناختی این کتاب را از منظر فلسفة انتقادی تاریخ و مباحث نظریِ آن را از موضع تکامل‌گرایی خلقت‌باور در بوتة نقد خواهد گذاشت. با تمرکز بر محتوای کتاب و روش نویسنده، در این نقد به سه مقطع پرداخته می‌شود: 1. مقطع پیشا‌تاریخی، از سیزده‌ و نیم ‌میلیارد سال پیش تا ابداع خط در پنج هزار سال پیش؛ 2. مقطع تاریخی، از ابداع خط تا کنون؛ 3. مقطع پسا‌تاریخ، آیندۀ بشر. از نگاه انتقادی این مقاله، واژه‎های تار، تاریخ، و تاریک به‌ترتیب به این سه مقطع اشاره دارند.

mystery, history, minatory! a historical critique on the book sapiens; a brief history of humankind

in sapiens; a brief history of humankind by yuval noah harari the 200.000 years of history of sapiens has been presented to the reader as an appendix to the 13.500.000.000 years of the world history. sapiens covers numerous topics in the fields of humanities and non-humanities. however, considering that the subtitle of the book claims to present human history, this article deals only with the historical critique of this work, that is, the methodological approach and the critique of the author’s historical theory, and will critique the methodological capacities of this book from the perspective of critical philosophy of history and its theoretical discussions from the position of evolutionary creationism. focusing on the content of the book and the authors method, this article deals with three sections: 1) prehistoric period; from 13.5 billion years ago to the invention of calligraphy in 5.000 years ago 2) historical period; from the invention of calligraphy until now, and 3) posthistoric period; human future. according to the critical view of this article, the words mystery, history and minatory refer to these three periods, respectively.