تحول مبانی مشروعیت سلطنت؛ از یورش مغولان تا برآمدن صفویان (نقد و بررسی)

موضوع مشروعیت در تاریخ ایران از موضوعاتی است که در دهه‌های اخیر توجه پژوهش‌گران تاریخ را به‌خود جلب کرده است. از متاخرترین این آثار تحول مبانی مشروعیت سلطنت از یورش مغولان تا برآمدن صفویان است. این اثر، تحول در مبانی مشروعیت این دوره را در چهارچوب یک بحران فراگیر مشروعیت‌زایی در قالب الگوهای متعدد بررسی می‌‌کند؛ با تاکید بر این مسئله که با سقوط خلافت و ورود عنصر مغول، پیچیدگی در مبانی مشروعیت دوچندان و مبانی الهام‌‌بخش جدیدی برای مشروعیت‌بخشی مطرح شد. افزون‌بر‌آن، بعد از سقوط حکومت ایلخانان، تقریباً نظم و سازمان ویژه دچار خدشه شد. حکومت‌‌ها با خصوصیات و ویژگی‌‌های متعدد، برای توجیه حاکمیت خویش به انواع الگوهای مشروعیت‌‌زا دست زدند. بنابراین، حکومت‌‌ها در مسئلة مبانی مشروعیت به‌نوعی دچار بحران مشروعیت شدند. این مقاله با هدف بررسی انتقادی اثر فوق ارائه شده است. این بررسی نشان می‌‌دهد که بحران مشروعیت در دوره موردبررسی یک مسئلة اساسی بوده است، اما الگوهای مشروعیت به‌هیچ‌وجه مبتنی‌بر الگوی واحد نبوده‌‌اند، بلکه مبتنی‌بر الگویی چندوجهی، ترکیبی، و توامانی بودند، در‌حالی‌که شاخص‌‌های مهمی چون اندیشۀ ایرانی سلطنت، فرهّ ایزدی، و فرهّ کیانی نادیده گرفته شدند. اثر به‌لحاظ مبانی روش‌‌شناسی و تعریف مفاهیم ضعف دارد و قادر به طراحی مفهومی یک الگوی فراگیر چندوجهی برای دورة موردنظر نبوده است.