امویان در بستر مشروعیت‌دهی مرجئه

فرقۀ مرجئه ازجمله گروه‌های سیاسی ‌ فکری بود که در نخستین سدۀ اسلامی با پرهیز از قضاوت درخصوص عقاید و مواضع جناح‌های فعال در میدان سیاست و اجتماع، در جامعۀ پرتلاطم مسلمانی، پا به عرصۀ وجود گذاشت. چنین به‌نظر می‌رسد که عملکرد دوگانۀ مرجئه در تاریخ ‌ سازش و مقابله با حکومت ‌ و به‌تبع آن داوری دوسویه دربارۀ ایشان به دوگانگی موجود در اندیشۀ آنان و به‌تعبیر بهتر ماهیت دوپهلوی کلمۀ ارجاء و تعریف خاص آن از ایمان، یعنی دو رکن اصلی تفکر مرجئه، بازمی‌گردد. ازهمین‌رو، اصطلاح مرجئه برای طیفی از جریان‌های گوناگون فکری، سیاسی، و گاه متضاد و حتی درمورد خوارج و شیعه به‌کار رفته است. مسئلۀ محوری پژوهش حاضر این است که نوع مواجهه و واکنش فرق مرجئه در سازش و مقابله با امویان چگونه بوده است؟ هدف پژوهش پیش‌رو آن است که نشان دهد امویان از این رویکرد دوگانۀ مرجئه چگونه درجهت مشروعیت‌یابی خود بهره‌برداری کردند. این پژوهش با رویکردی انتقادی به پژوهش‌‌های پیشین و با نگاه توصیفی ‌ تحلیلی سامان یافته است.

Murji’ah and Legitimacy of the Umayyads

The Murji’ah was one of the political-intellectual groups that in the first century of Islam, by avoiding judging the beliefs and positions of the active factions in the field of politics and society, entered the arena of existence in the turbulent Muslim society. It seems that the dual function of the Murji’ah in history - compromise and confrontation with the government - and consequently the two-sided judgment about them, the duality in their thought and, better, the ambiguous nature of the word Murji’ah and its specific definition of faith, that is, the two main pillars of reference thinking go back. For this reason, the term Murji’ah has been used for a range of different intellectual and political currents and sometimes contradictions, and even in the case of Kharijites and Shiites. The central issue of the present study is what the type of confrontation and reaction of the Murji’ah difference in compromising and confronting the Umayyads was? The aim of this study is to show how the Umayyads used this dual Murji’ah approach to legitimize themselves. This research has been organized with a critical approach to previous research and with a descriptive-analytical view.