نقد و مقایسۀ شیوۀ تاریخ‌ادبیات‌نگاری دو کتاب تاریخ و تحول ادبیات جدید ایران و پایه‌گذاران نثر جدید فارسی

مدت‌ها پس از آفرینش نخستین رمان‌ها و داستان‌های کوتاه فارسی، آثاری پژوهشی درباره این آثار داستانی به‌وجود آمد. در این پژوهش، شیوۀ تاریخ‌نگاری نخستین تاریخ‌ادبیات‌های داستانی (یعنی کتاب تاریخ و تحول ادبیات نوین ایران و کتاب پایه‌گذاران نثر جدید فارسی)، که هم‌زمان در خارج از کشور انتشار یافته‌اند، بررسی شده است. در این مقاله، با رویکردی توصیفی تحلیلی و براساس مولفه‌هایی که نگارندگان این پژوهش برای گونۀ تاریخ‌ادبیات در نظر ‌گرفته‌اند، گفتمان این دو اثر بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد علوی و کامشاد بدون تاثیرپذیری از ایدئولوژی حاکمیت وقت و با هدفِ یافتنِ پیوندهای دوسویه ادبیات و رویدادهای سیاسی روز، آثار ادبی را بررسی کرده‌اند. البته کار این نویسندگان به‌دلیل نداشتن الگو و طرحی دقیق برای نگارش اثر خود، بی‌شک با کاستی‌هایی هم‌راه است. ضعف ساختاری در چینش مطالب، نداشتن الگوی خاص در شرح‌حال‌نویسی، نپرداختن به سبک ادبی آثار و تحلیل‌نکردن جنبۀ ادبی و هنری آثار ادبی، ساختارمندنبودن برخی مولفه‌ها، استفاده از منابع درجه‌دوم و درجه‌سوم، و مبناقراردادن گزینش‌های آثار انتقادی پیشین ازجمله این ضعف‌هاست که اغلب به‌علت دوری از بافت و زمینه‌های نهادی مرتبط با آثار ادبی روی داده‌اند و این مسئله آسیب چشم‌گیری به این دو تاریخ‌‌ادبیات وارد ساخته است.

A Critique and Comparison of the History of Literature on the Books The History and Evolution of Modern Iranian Literature and The Founders of Modern Persian Prose

Long after the creation of the first Persian novels and short stories, research works were created in connection with these works of fiction. In this study, the method of historiography of the first history of fiction (ie “The History and Evolution of Modern Iranian Literature and The Founders of Modern Persian Prose”) that have been published abroad at the same time has been investigated. In this article, with a descriptiveanalytical approach and based on the components that the authors of this research have considered for the type of literary history, the discourse of these two works has been studied. The results show that Alavi and Kamshad studied literary works without being influenced by the ideology of the government of the time and with the aim of finding twoway links between literature and current political events. Of course, they have their drawbacks; structural weaknesses in the arrangement of materials, not addressing the literary style of works and not analyzing the literary and artistic aspects of literary works, using second and thirddegree sources, basing on selections of previous critical works are among these weaknesses, often due to distance from institutional contexts and contexts are related to literary works, which has caused significant damage to these two histories of literature.