نقد و بررسی وزن سروده‌های فارسی تاریخ بیهقی‌ در تصحیح یاحقی سیدی

تاریخ بیهقی از متون منثور فارسی است که در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ‌ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی تدریس می‌شود. تاکنون شش تصحیح از تاریخ بیهقی انجام شده که تصحیح فیاض و تصحیح یاحقی  سیدی بیش‌تر مورداقبال پژوهش‌گران قرار گرفته ‌است. ازآن‌جاکه وجود یک تصحیح منقح کار تعلیم‌و‌تعلم این اثر را آسان‌تر می‌سازد، پژوهش حاضر به نقد و بررسی وزن سروده‌های فارسی تاریخ بیهقی در تصحیح یاحقی  سیدی و مقایسۀ آن با تصحیح فیاض می‌پردازد و می‌کوشد با بررسی اوزان این سروده‌ها، میزان صحت ضبط و دقت مصححان را بسنجد. برای این کار، کوشش شده است تا علاوه‌بر بهره‌گیری از قواعد عروضی زبان فارسی، از نسخه‌بدل‌ها، توجه به صورخیال، انسجام بافت متن، تصحیح‌های معتبر دیوان‌های شاعران مورداستناد، و موارد دیگر این‌چنینی استفاده‌ شود. روش پژوهش توصیفی  تحلیلی است و داده‌ها به‌شیوۀ کتاب‌خانه‌ای و سندکاوی، با استفاده از روش تحلیل محتوا، بررسی شده‌اند. نتیجه نشان می‌دهد که دریافت درست معنی ابیات، پیوند آن‌ها با گزاره‌های تاریخی متن، و فهم درست این گزاره‌ها در گروِ وزن صحیح ابیات است که متاسفانه در تصحیح یاحقی  سیدی به وزن برخی از ابیات توجه کافی نشده ‌است و این تصحیح، باوجود دراختیارداشتن نسخ خطی بیش‌تر، در این زمینه دقت‌نظر کم‌تری دارد.

A Critique of the Meter of Persian Poems in the Tarikh –e- Baihaqi in Version of Yahaghi-sayyedi

“Tarikh –e Baihaqi” is one of the Persian proses taught in two undergraduate and postgraduate courses in Persian language and literature. Having a good correction makes it easier to teach. So far, six corrections have been made in “Tarikh –e Baihaqi”. Two recent corrections have been favored by researchers. The present study compares the recording of the Persian poems of Tarikh –e Baihaqi in two versions of the Tarikh –e Baihaqi of YahaghiSayyedi and Fayyaz and tries to assess the accuracy of the recordings and the accuracy of the copy editors by examining the harmony of these poems with the content. For this purpose, in addition to using the prosodic rules of the Persian language, attempted have been made to use transcripts, attention to the imagination, textual consistency, authentic corrections of the poets’ divans, transcripts. The research method is descriptiveanalytical. Data were analyzed by the library and document analysis using the content analysis method. The result shows that understanding the true meaning of the verses, linking them to the historical statements of the text and understanding them correctly depends on the correct meter of the verses, which unfortunately has not been adequately addressed in the correction of some of the verses. Metrical studies indicate that the correction of YahaghiSayyedi despite more manuscripts is less accurate at his disposal.