بازنگری در مطالعات نحو عربی گزارش و تحلیل انتقادی کتاب اصول التفکیر النحوی (بنیان‌های اندیشۀ نحوی)

برخلاف بسیاری از مطالعات در حوزۀ نحو عربی، پژوهش‌های علی ابوالمکارم از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. او در آثارش سعی کرده است تا با مطالعه‌ای روش‌مند تاریخ نحو عربی را به‌شکلی کلی و جامع موردمطالعه قرار دهد. کتاب اصول التفکیر النحوی از مهم‌ترین این آثار است که مولف در آن از مشکلات پیش‌روی مطالعات نحو عربی سخن گفته و درپی آن بوده است تا با بازسازی روش‌های کلاسیک مطالعات نحو عربی عناصر سلبی و ایجابی آن را از هم بازشناسد. نویسنده در این مقاله با مطالعۀ این کتاب به این نتایج رسیده است: نویسنده، با باز‌شناسی قیاس لغوی و استقرایی از قیاس ارسطویی، عمده‌ترین مشکل آموزش نحو عربی را تاثیرپذیری از حکمت یونان دانسته و کوشیده است تا بهترین شیوه در آموزش نحو عربی را ارائه دهد که مناسب عصر حاضر نیز است. به‌نظر او، با رهایی از قواعد پیچیدۀ ناشی از سیطرۀ فلسفۀ ارسطو و بازگشت به روش طبیعی یادگیری نحو براساس رویکرد نحویان دوران استقرا زمینه را برای احیای قواعد آسان و طبیعی در یادگیری زبان مهیا می‌کند. این مقاله با روش توصیفی ‌ تحلیلی فصل‌ها و عناوین مختلف کتاب را موردمطالعه قرار می‌دهد.

Revising Arabic Grammar Studies Critical Reporting and Analysis of the Book of Asul al-Tafkir al-Nahwi

Contrary to many studies in the field of Arabic Grammar, Ali Abu alMakarem’s research has a special place. In his works, he has attempted to study the history of Arabic Grammar by a methodological study in a general and comprehensive way. One of his most important books is “Asul alTafkir alNahwi” where the author talks about the difficulties facing Arabic Grammar studies. He sought to identify both positive and negative elements by reconstructing classical methods of Arabic Grammar studies. The author of this article, by a comprehensive study of this book, seeks to find an answer to the following questions: What are the most important general principles on which his research is based? What does Grammatical Induction mean in author’s opinion? What steps has the concept of analogy gone through in the history of Arabic Grammar? What is the position of Justification or Explanation and Interpretation in principles of Arabic Grammar ? And what is the impact of correctly recognizing these concepts in Arabic language research and teaching? This paper studies the various chapters and titles of the book to answer such questions, according to the descriptiveanalytical methodology.