نگاهی به معنی‌شناسی جمله‌ عربی از منظر فاضل سامرائی (تحلیل و بررسی کتاب الجملۀ العربیۀ والمعنی)

زبان عربی هم به‌علت ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارد و هم به‌سبب ورود مفاهیم و حوزه‌‌های معنایی جدیدی به آن که با نزول قرآن کریم صورت گرفت، از همان آغاز، موردتوجه علمای حوزه‌ معنی‌شناسی قرار گرفت. درمیان زبان‌شناسان و نحویان معاصر، فاضل سامرائی آثاری به‌رشته‌ تحریر درآورده که یکی از این آثار کتاب الجمله‌ العربیه‌ و المعنى است. در این پژوهش با بررسی دو بعد شکلی و محتوایی این اثر بیش‌ازپیش معرفی و بررسی می‌‌شود. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌‌دهد این اثر با رویکرد‌های اسلامی سازگار است و نشان از تسلط نویسنده بر منابع اصیل دارد. سامرائی در فهم معنی جملات عربی از سبک معنی‌شناسی ساخت‌گرا استفاده کرده و با استفاده از قرینۀ سیاق و مقام از مکتب زبان‌شناسی نقش‌گرا نیز بهره جسته‌ است. هرچند وی نتوانست مانند تمام حسان که نظریه‌ هم‌بستگی قرینه‌‌ها را مطرح کرد به نقش ارتباط قرینه‌‌ها در کنار هم بپردازد و در معنی‌شناسی رویکردی جامع ارائه دهد، با اشاره به نقش هریک از قرینه‌‌ها در جای خود توفیقاتی را به‌دست آورد. اثر وی از جنبه‌ شکلی فاقد ابزار‌های مقدماتی و آموزشی است که در این پژوهش درکنار ذکر نقاط قوت و کاستی‌‌‌های اثر به ارائه‌ پیش‌نهادهایی پرادخته شده است.

A Semantic Analysis (look) on the Book Al.... Based on Fazel Sameraee’s Views

Due to its unique features and emergence of new concepts and meanings after the revelation of Quran, Arabic language has been the center of attention by the semantic experts from the beginning until the contemporary era. Among contemporary linguists and syntax analysts, Fazel Sameraii has also written some works, one of which is the book “Aljomlat olArabia valMani”. In this study, it has been tried to investigate and analyze this book in terms of both form and content. The results of the study show that this book is in line with the Islamic approaches, and the writer also has control of the authentic resources. In understanding Arabic sentences, Sameraii has used constructivist semantics. He also exploited roleoriented linguistics by making use of Maqam and style symmetry. Although he could not propose a comprehensive approach to the role of symmetrical relationships in semantics like Tamam Hasan, who developed the theory of symmetrical correlation, he mentioned the role of each symmetry in its own place, which was a success. However, in terms of form, the book lacks rudimentary and didactic tools. As well as the strengths, some suggestions have been provided concerning the weak points.