نقد و بررسی کتاب آیات الاحکام

کتاب آیات الاحکام تالیف خلیل قبله‌ای خویی برخلاف بیش‌تر کتاب‌های آیات الاحکام که براساس تقسیم‌بندی مباحث فقهی است، طبق مباحث حقوقی در سه بخش حقوق عمومی، حقوق مدنی، و حقوق جزایی فصل‌بندی شده است و مولفْ خود را در تفسیر آیات مشهور به آیات الاحکام محدود نکرده است و در مواردی از آیات احکامی را استنباط کرده که در آثار پیشینیان معمول نبوده است. در این مقاله نمونه‌هایی از این‌دست معرفی شده است، اما در کتاب آیات الاحکام تطبیقی مولف همان روش سنتی مولفان کتاب‌های آیات الاحکام را پیش گرفته و همۀ مباحث فقهی را اعم‌از عبادات و معاملات به‌معنی الاعم آورده است و آرای فقهای شیعه و سنی را تطبیق داده است. هر دو اثر مولف ازلحاظ محتوایی، علمی، و اجتهادی ارزیابی شده است. قبله‌ای خویی ضمن بیان آرای فقها و مفسران پیشین استنباط‌های نوآورانۀ خود را از آیات نیز بیان کرده است. اما این کتاب به‌منزلۀ متن آموزشی از نظر شکلی نیازمند بازنگری است، مانند آوردن اهداف در آغاز هر فصل و آوردن فهرست اجمالی قبل از فهرست تفصیلی و نتیجه‌گیری و افزودن تمرین در پایان فصل‌ها.

A Critical Review of the Book ʾĀyāt al-ʾAḥkām

The book Āyāt alʾAḥkām, compiled by Khalīl Qebleei Khoei, unlike most of Fiqh alQuran books written based on fiqh titles, is segmented in three parts in accordance with law sections: public law, civil law, and criminal law. In the interpretation of verses, the author has not confined himself only to interpret verses known as ʾĀyāt alʾAḥkām, rather in some cases, he has deducted some rules from verses that were not common in his predecessors’ works. In this essay, some examples are mentioned. However, in ʾĀyāt alʾAḥkām Tatbīqī (comparative ʾĀyāt alʾAḥkām), the author has followed the traditional method of ʾĀyāt alʾAḥkām books and addressed all of the fiqh chapters, including ʿIbādāt and Muʿāmilāt (in the general sense), and compared opinions of Shīʿi and Sunnī jurists. Both of the author’s works are contextually evaluated as both academic and inferential, whereas the author, while expressing the opinions of the previous jurists and scholars of the past, expresses his innovative inferences from the verses. This book needs some modifications, including bringing goals at the beginning of each chapter and giving a concise list before the detailed list at the end of the chapters and adding additional readings and quizzes to assess the trainees.