مواجهۀ مترجمان در انتقال واقعیت‌ها در ترجمه به روسی حماسۀ پهلوانان اوستیا: نارت‌ها (براساس ترجمۀ آ. آ. دزانتیف، ت. آ. هامیتسایوا)

حماسۀ نارت‌ها برگرفته از ادبیات فولکلور مردم اوستیا و مایۀ فخر و غرور آن مردم است. در پژوهش پیش‌روی، به بررسی معادل اسامی و واقعیت‌های فرهنگی و تاریخی در ترجمۀ روسی متن به قلم آ. آ. دزانتیف و ت. آ. هامیتسایوا می‌پردازیم. سیریلیک‌شدن الفبای نگارش زبان اوسی در سال 1954 موجب تغییرات آوایی، به‌ویژه در اسامی خاص فرهنگ زبان آسی شده است. مترجمان که هردو دارای ملیت اوستیایی هستند و مسلط به زبان روسی، در بسیاری موارد کوشیده‌اند واقعیت‌ها را به‌زبان اصلی نگاه دارند: در متن ترجمه شاهدیم که حتی واژگان دارای معادل به‌دلیل بار فرهنگی و اهمیت سلسله‌مراتب سِنّی و اجتماعی در آن فرهنگ به زبان اصلی متن نگاه داشته‌ شده‌اند. اصوات یک‌سره در متن ترجمه به زبان آسی هستند. در برگردان ضرب‌المثل‌ها، هرچند در پاره‌ای موارد مترجمان بر معادل‌های روسی تکیه دارند، نمونه‌هایی از ترجمۀ واژه‌به‌واژه نیز مشاهده می‌شود. در برگردان واحدهای اندازه‌گیری، مترجمان از واژگان منسوخ روسی بهره‌ برده‌‌اند.در ایران، مبنایی برای دانش «نارت‌پژوهی» یا «نارت‌شناسی» وجود ندارد، لیک در قفقاز شمار بسیاری نقد در زمینۀ حماسۀ نارت‌ها نگاشته شده است که دو مقاله با عنوان‌های «برخی ویژگی‌های گویش‌شناسی متون حماسۀ پهلوانان چرکس نارت‌نامه» (берсиров хазретовна: 2018) و «بازتاب واژگان اجتماعی و سیاسی در حماسۀ نارت» (жилетежев бухуров: 2015) با رویکرد بررسی ویژگی‌های زبان‌شناختی از آن جمله‌اند.

Confrontation of Translators in Transferring Facts into Russian Translation of the Epic of Narts(Based on the Translation by A. A. Dzantiev, T.A. Hamitsaeva)

The epic of Narts is based on the folklore of the Ossetian and the causes of its people’s pride. In this research, the equivalent of cultural and historical names and facts in the Russian translation of the text by A. A. Dzantiev and T. A. Hamitsaeva have been studied. Changing the writing alphabet of Ossetian language to Cyrillic in 1954 caused phonetic changes, especially in the specific names of the Ossetian. Both translators are Ossetian and fluent in the Russian language. They have tried in many cases to keep the fact in their own language. In the text of the translation, we see that even the equivalent words have been preserved in the original language of the text due to the cultural burden and the importance of the age and social hierarchy in that culture. The sounds are entirely in the Ossetian translation text. In translating proverbs, although in some cases translators rely on Russian equivalents, there are also examples of wordforword translation. In translating units of measurement, translators used obsolete Russian words.