بررسی نقادانۀ هم‌سان‌انگاری ایزدان/ ایزدبانوان ایرانی با خدایان/ خدابانوان یونانی مطالعۀ موردی: وَنَند، اشی، و نیکه

یکی از نقش‌های خدابانوان که در آثار دورۀ اشکانی و ساسانی بسیار به‌کار رفته نقش «نیکه» است. این نقش در دورۀ اشکانی بر سکه‌ها و نقش‌برجسته‌های اشکانی به‌کار رفته است. دیدگاه‌های گوناگونی دربارۀ این نقش بیان شده است، چنان‌که برخی بر این باورند که اشکانیان با بهره‌بردن از شمایل‌نگاری یونانی ایزدان ایرانی را تجسم می‌بخشیدند و خدابانو «نیکه» را بازتابی از ایزدبانو «اشی» یا ایزد «ونند» در سکه‌های اشکانی قلمداد کرده‌اند. بااین‌حال، پادشاهی چون بلاش یکم هنگامی که بر اریکۀ پادشاهی نشست، در باززنده‌سازی فرهنگ و آیین‌های ایرانی تلاش بسیاری کرد و نیز کوشش او بر آن بود تا بازماندۀ گرایش‌های یونانی را در ایران از میان ببرد. نگارندگان در این مقاله پیشینۀ این نقش را مطرح می‌کنند و سپس، دیدگاه‌های بیان‌شده دربارۀ آن را بررسی می‌کنند و به این برایند می‌رسند که نقش خدابانو ‏نیکه در دورۀ اشکانی هم‌سانِ ایزدبانو اشی یا ایزد ونند نبوده است. ازهمین‌رو، بلاش یکم با هدف ایرانی‌گرایی و کنارگذاشتن نقش و نمادهای انیرانی هم‌راه با شور و شوق و تب‌وتاب ایران‌خواهی در دربار همایونی و نیز درمیان خاندان‌های بزرگ اشکانی نقش و نگارۀ خدابانو نیکه را نیز از سکه‌هایش زدود.

A Critical Review of the Equality Iranian God/Goddess ‎with the Gods/Goddess of GreeksCase Study: Vanand, Ashi and Nike

One of the goddesses figures, used in the works of the Parthian and Sasanian periods, is the Greek goddess Nike figure. This goddess figure has been used in the Parthian period on Parthian coins and rock reliefs. In Sasanian era goddess Nike has also been depicted on some rock reliefs. Various views have been expressed about these figures, as some believe that the Parthians with using Greeks iconography, depict the Iranian goddess. So described the Nike goddess in the Parthian period was identical with the Ashi and Vanand. However, the kingdom, as Vologases I, made an outstanding contribution to rebuilding Iranian culture and religions when it came to reign and also tried to eliminate the cultural remains of Greek in Iran. According to the book of Denkard at the time of Vologases, the Avesta text was collected and the Greek names of the cities were renamed by Iranian names‏.‏ For the first time, he also used the Parthian Pahlavi line and firealtar on his coins, maybe because of the fact that he removed the figure of Nike goddess from his coins. The authors of this paper deal with the‎ figure of Nike goddess among the Greeks and the Seleucid and the Parthian period. Then they examine the views about Nike Goddess expressed on it in Iranian ‎culture. They continue to conclude that the figure of Nike goddess in the Parthian period was not identical with the Ashi and Vanand. For this reason, Vologases I, eliminated the figure of Nike goddess from his coins during his reign with the goal of Persianism and the abandonment of nonIranian symbols.