«کوره‌های سفال‌گری، تولید تخصصی، محوطۀ صنعتی، جامعۀ خان‌سالار» تفسیری وارونه از یافته‌های باستان‌شناختی تپۀ پردیس

در کاوش‌های تپۀ پردیس چند سازۀ حرارتی کشف شده است که «کوره‌های سفال‌گری» خوانده شده‌اند و باتوجه‌به تمرکز آن‌ها در شرق تپه، کاوش‌گران این‌ها را کوره‌های تولید تخصصی و متمرکزِ سفال در بخشِ صنعتی یک روستای هزارۀ پنجم پیش از میلاد تصور کرده‌اند. نگارنده در این مقاله می‌کوشد تا با روش تحلیلی تفسیری و به‌کمک مقایسه‌های متعدد، کارکرد واقعی این سازه‌ها را بررسی کند و به‌استناد چندین مدرک باستان‌شناسی نشان دهد که برداشت‌های کاوش‌گران از اساس درست نیست و تمامی تفسیرهای ارائه‌شده برپایۀ این تعبیرها باید به‌کلی موردبازنگری قرار گیرد. مدارک موردبررسی نشان می‌دهد که سازه‌های حرارتی پردیس کارکردِ کوره نداشته‌اند و نمی‌توان به‌استناد آن‌ها ارتباط مستقیمی میان ماهیت تپۀ پردیس با تغییرات در سطوح اجتماعی جامعه برقرار کرد و نمی‌توان پذیرفت که این سازه‌ها با شکل و ساختار جامعه و نظام‌هایی ارتباط داشته‌اند که آن را جامعۀ طبقاتی، نخبگان، و خان‌سالارها می‌نامند. سازه‌های حرارتی تپۀ پردیس در پیش از تاریخ ایران یگانه نیستند و نمونه‌های متعددی از آن‌ها در بافت مسکونی چندین محوطه ازجمله سیلک جنوبی، زاغه، اسماعیل‌آباد، جیران‌تپه، و قره‌تپۀ قمرود به‌دست آمده و به‌روشنی گونه‌ای از اجاق/ بخاری دیواری را نشان می‌دهند.

“Pottery Kilns, Specialized Production, Industrial Area and Chiefdoms”: A Reverse Interpretation of the Archaeological Findings from Tappeh Pardis

During the excavation at Tappeh Pardis in Varamin, North of the central plateau, several heating structures have been discovered, which were called pottery kiln. Considering the accumulation of this type of structure in the eastern part of the site, they have assumed that these structures are specialized ceramic production in the intensive industrial area of the fifth millennium BC. Therefore, these structures were called the first kilns of this period on the central plateau of Iran. In this article, I try to show, based on several archaeological evidence, that this notion is not correct, and all the interpretations presented on the basis of this evidence should be reviewed. The heating structures from Tappeh Pardis are not unique in the prehistory of Iran, and their samples have been obtained in excavations of several sites, which are also within the settlement area and clearly show the type of ovens. In fact, when the discovered structures are not kilns, the tangible archaeological evidence to belong them as workshops is low, and it would not be possible to accept that largescale specialized activities, especially in relation to production and bake pottery, have been done in this part. These structures are located among the architectural spaces and various materials like pottery, beads, oyster, Sling, Token, Clay Spindle, bones, etc. have been discovered in there. In fact, the excavator cannot describe the type and function of the kiln and cannot explain the presence of Tokens, Slings and Clay Spindle, baked pottery, animal bone, and carbonized Cereals in excavated deposits? Moreover, how can there be baked pottery and Slag, as well as Slings, flakes, and unbaked tokens? This evidence is enough to doubt the function of structures as a kiln. The documents show that the structures do not have function as kiln, According to them, it is impossible to establish a direct relationship between the nature of the Tappeh Pardis and changes in the social levels of the community. Therefore, it cannot be accepted that these structures are related to the form and structure of society and systems that FazelinNeshi and his colleagues called them classified society, elites, and chiefdoms.