نظریۀ اصل مثبت: مطالعۀ قلمرو اثباتی اصول عملیه

مجرای اصول عملیه استنباط احکام شرعی در مواردی است که دلیل شرعی وجود ندارد. مودای اصولْ غالباً حکم شرعی است و با اثبات حکمْ لوازم آن نیز ثابت می‌گردد، اما گاهی اصل در موضوع حکم شرعی جاری می‌شود (اصل موضوعی). در این فرض با جریان اصل وجود واقعی موضوع ثابت نمی‌گردد؛ زیرا وجود و عدم موضوع یک امر تکوینی است و قابل جعل از ناحیۀ شارع نیست و اصل توان اثبات آن را ندارد؛ بلکه به مجدد اصل ازجهت ترتب آثار و احکام شرعی آن موضوع تعبداً موجود فرض شده و حکم شرعی آن ثابت می‌شود. حال اگر آن موضوع لوازم عقلی و عادی داشته و بر آن‌ها حکم شرعی مترتب باشد، با جریان اصلْ آن لوازم ثابت نشده و حکم شرعی مترتب‌بر آن‌ها نیز ثابت نمی‌شود؛ زیرا لوازم عقلی و عادی موضوع، که امری واقعی و تکوینی هستند، تابع وجود واقعی موضوع‌اند، نه وجود تعبدی و فرضی آن؛ این بحث با عنوان «اصل مُثبت» مطرح است؛ مشهور معتقدند اصل مُثبت لوازم عقلی و عادی موضوع خود و حکم شرعی مترتب‌بر آن نیست. این بحث ثمرۀ عملی زیادی در استنباط احکام دارد. در این مقاله تلاش شده است که ضمن تبیین این قاعدۀ اصولی، تاریخچه و مبانی عدم حجیت آن بررسی گردد.

Positive Principle Theory: The Study of the Positive Realm of Practical PrinciplesMahmoud Kazemi

The implementation of the practical principles of inference of religious ruling is in cases where there is no religious reason. The authority of the principles is often a Shari’a ruling, and its provisions are proved by providing the rules, although sometimes the principle applies to the issue of Shaia’s ruling. In this case, the real existence of the subject is not proved by the flow of the principles because existence and nonexistence of the subject are revolutionary affairs, and they cannot be falsified by the Shari’a ruling. The principle has been reassumed in order to regulate the effects of the Shari’a on the subject, and its Shari’a ruling is established. If that subject has rational and ordinary supplies and Shari’a ruling is ordered on them, Shari’a ruling will not be proved through the main course of those supplies, since the rational and ordinary means which are real and formative follow the real existence, not the devotional and hypothetical existence. This issue is investigated as a positive principle. Outstanding people believe that the principle of affirmation of ordinary and rational devices is not the subject, and the religious ruling is not appropriate for it. This argument has been of great importance in inferencing the sentences. In this article, an attempt has been made to explain the history and principles of its lack of authority while explaining this principled rule.