نقد نظریۀ بانک‌داری بدون ربا از ایده تا اجرای آن در ایران (با تاکید بر قانون بانک‌داری بدون ربا)

پس از پیروزی انقلاب، یکی از اصلی‌‌ترین اقدامات صورت‌گرفته در کشور حذف ربا از نظام بانکی با تاسی از نظریۀ بانک‌داری بدون ربای شهید صدر بود. مبنای تدوین قانون بانک‌داری بدون ربا در سال 1361 در کشور، همین نظریۀ شهید صدر بوده است. اما با گذشت نزدیک به چهار دهه از انقلاب، عملکرد نظام بانکی درخصوص پیاده‌‌سازی این نظریه، به‌‌گونه‌‌ای بوده است که ازسوی صاحب‌نظران اقتصادی با انتقادهای فراوان روبه‌رو بوده ‌است. در این مقاله ابتدا با روش مروری تحلیلی به بررسی و نقد قانون بانک‌داری بدون ربا پرداخته شد و سپس به‌روش تحلیل محتوای کیفی و به‌‌کمک ابزار مصاحبۀ نیمه‌‌ساختاریافته با خبرگان بانکی و دانشگاهی، 118 واحد معنایی، 25 مفهوم، و درنهایت 8 مقوله با عنوان مهم‌ترین انتقادات ساختاری در پیاده‌‌سازی بانک‌داری بدون ربا در ایران، استخراج شد و موردبررسی قرار گرفت. درنهایت، به‌‌منظور بهبود عملکرد نظام بانک‌داری بدون ربا، پیش‌نهادهایی ارائه شده است.

Criticism of usuryfree banking theory from idea to implementation in Iran (With emphasis on Sadr theory)

After the Islamic revolution, one of the most important actions that was implemented in the country was removing usury from the banking system according to Sadr theory. This theory was the base of writing usuryfree banking law in 1982. But, after passing about four decades of Islamic revolution, the performance of banking system was criticized by economic experts. In this paper with reviewanalysis method, we survey on Usuryfree banking law and then with qualitative content analysis method and using semistructured interview,118 meaning units, 25 concepts, and 8 categories named structure criticism about performance of usuryfree banking were extracted. Ultimately, some suggestions to improve the performance of usuryfree banking system have been offered.