الزامات شرح متن با نگاهی به‌ روایتِ غلامحسین دینانی از غزلیات شمس

خواندنِ متن به هر قصدی امری شخصی است، اما کسی که به شرح متن می‌پردازد و آن را منتشر می‌کند مسئولیتی را می‌پذیرد که برای برآمدن از عهدۀ آن، باید به الزاماتی تن دهد. شارح متن باید متن را بشناسد و با آن مانوس باشد؛ برای دست‎یابی به نسخه یا تصحیح قابل‌اعتمادی از متن بکوشد؛ و در قرائت متن حساس و دقیق و سخت‌گیر باشد و درصورت مواجهه با هرگونه ناهمواری بیانی و وزنی (در متون منظوم) و خدشه و خللی در منطق درونی اثر، در صحت قرائت خود تردید کند و با بازخوانی مکرر و مراجعه به منابعِ مرتبط و تعلیقات مصحح و نسخه‌بدل‏ها و ... در رفع اشکال پیش‌آمده بکوشد. این همه زمانی کارساز است که شارح مقدمات ضروری ورود به متن را حاصل کرده و در آن حوزۀ خاص تبحر یافته باشد. مقالۀ حاضر، برای نمونه، روایت استاد غلامحسین ابراهیمی‎ دینانی از غزلیات مولانا را از این جهات بررسی کرده است: قابلیت اعتماد متنِ مرجع، قرائت صحیح، و نحوۀ برخورد با اشکالات ناشی از ناآشنایی کافی با ذهن و زبان مولانا و شرح ابیات.

The Requirements of Textual Exegesis: Looking at Gholamhussain Dinani’s Reading of Shamse Tabrizi’s Ghazals

Although hedonistic and some other selfbeneficial and pleasureseeking approaches towards a text are assumed to be subjective, those who aim at dealing with textual exegesis, and publishing the resultant text in the public domain undertake a responsibility for which they must accept some requirements necessary to the successful accomplishment of the task. Exegetes should know the text well and get acquainted with it thoroughly. To achieve a reliable, revised, or edited version, exegetes should exert themselves in laborious task of revising. They should be sensitive, precise, and strict during the task of reading; furthermore, in case of encountering with any linguistic or metrical heterogeneities (in poetical texts) or any alternations regarding the internal logic of the main text, they should not rely on their selfreading of the text; instead, they should try to unravel the problem through continual and repeated rereading, referring to dictionary and other related resources, notetaking from corrected and revised versions, and consulting experts of the field. The abovementioned procedure will be fruitful when exegetes acquire the necessary requirements for textual interpretation and mastery in related fields. One should not surmise that proficiency and expertise in a discipline of Humanities ensure mastery in all of the related domains; this kind of complacency, especially amongst those who are assumed to be authorities of the field, is not acceptable at all. The current paper, as a pioneering model, intends to analyze and criticize Gholamhussain Dinani’s reading of Rumi’s ghazals from various angles of vision, namely, the reliability of the text as a sourcebook, the correct reading, the way of dealing with problems confronted as a result of inadequate knowledge about the mentality and language of the main author, and exegete’s explanations about the literary content.