نقد آسیب‌شناسانۀ درس‌نامه‌های فارسی عمومی

کتاب‌ فارسی عمومی ازجمله منابع درسی دانشگاهی است که فقدان سرفصلی نظام‌مند برای آن سبب شده است کتاب‌های متعددی برای آن نگاشته ‌شود. این پژوهش بر آن است تا با رویکردی انتقادی، به بررسی دوازده کتاب‌ فارسی عمومی از میان انبوه کتاب‌های تدوین‌شده برای این واحد درسی در بازه زمانی حدود چهل‌ ساله و پراکندگی جغرافیایی دانشگاهی بپردازد. این پژوهش نشان می‌دهد که نوع تلقی از ماهیت «ادبیات» در نگرش مولفان به این درس بسیار موثر است. در اغلب این کتاب‌ها، هدفی متفاوت از کتاب‌های فارسی دبیرستان دنبال نمی‌شود؛ جایگاه اندیشه و تفکر گردآورنده جز در انتخابِ متون متبلور نمی‌شود و کتاب‌ها عمدتاً طرح و تالیف ویژه‌ای به‌جز ارائه منتخبی از آثار نظم و نثر با رویکرد ذوقی و با هدف «جذابیت» و «آموزندگی» ندارند. تلاش برای ارائه گزیده‌ای از متون والا و فاخر سایر گفتمان‌ها و جریان‌های ادبی را در این کتاب‌ها به‌حاشیه ‌رانده ‌است. اغلب این کتاب ها رویکرد مولف محور و متن محور دارند و جایگاهی برای تعامل مخاطب در آن‌ها لحاظ نشده ‌است و از این منظر، رویکردی ایستا و منفعل دارند. نتایج این پژوهش ضرورت تالیف و نگارش کتابی هدف‌مند و ساختارمند در زمینه درس ادبیات به‌عنوان درسی عمومی در دانشگاه را برجسته می‌کند.

Pathological Criticism in Public Persian Books

The General Persian Book is one of the academic curriculum resources that has not been designated for its part and several books are written by the professors of Persian literature for it. The review of 12 General Persian books in this study shows that the type of perception and the attitudes of the professors to the nature of "literature" are very effective in the writing this books. In most of these books, the purpose and perspective are not different from the high school Persian books, and the approach of most of these books is to provide attractive and informative selections of literary texts. The difference between books is mainly in the presentation of different excerpts from the texts of order and prose. The position of the author’s thoughts is apparent only in the selection of texts, and books are not primarily designed and written. The effort to present a selection of high and sublime texts has marginalized other discourses and literary currents in these books. In most of these books, there is no role for the audience, and from this perspective, they have a static and passive approach. The results of this study highlight the necessity of compiling a book on the subject of literature as a public school curriculum.