تیرانی مترجم؛ نقدی بر کتاب تاملی در ترجمۀ متن‌های اندیشۀ سیاسی جدید: مورد شهریار ماکیاولی

در این مقاله کتاب جواد طباطبایی با عنوان تاملی در ترجمه متن‌های اندیشه سیاسی جدید: مورد شهریار ماکیاولی، موردبررسی قرار می‌گیرد. مدعای اصلی طباطبایی در این کتاب این است که دو عامل محوری در ترجمه‌های نادرست و غیرقابل ‌اعتماد از متون فلسفه سیاسی عبارت‌اند از «لغت‌بازی» و «ناآگاهی» مترجم از مباحث جاری در حوزه فلسفه سیاسی. در این مقاله با وضوح‌بخشیدن به این مدعا و سنجش آن ازحیث وثاقت نشان خواهیم داد که مدعای طباطبایی در آسیب‌شناسیِ ترجمه‌های نادرست تااندازۀ زیادی قرین صحت است. بااین‌حال، به‌نظر می‌رسد که برای تکمیل آن مدعا‌ باید عامل دیگری را نیز درنظر گرفت و آن نقد دخل و تصرف‌های مترجمانِ متون فلسفه سیاسی در آن‌ها، به‌واسطه اطمینان‌خاطرشان از درستیِ فهمی است که از متن به‌دست آورده‌اند. درهمین‌باره، کوشش کرده‌ایم تا نشان دهیم که نادیده‌گرفتنِ این عامل مهم، حتی اگر ملاحظات دوگانه طباطبایی را مدنظر قرار دهیم، باز هم می‌تواند به ترجمه‌های نادرست منجر گردد.

Translator’s Tyranny: A Critical Analysis of the Book Entitled “A Consideration of the Translation of Modern Political Thought’s Texts: A Case Study of Machiavell’s Prince “

This paper is a review of Javad Tabatabee’s book titled A Consideration of the Translation of Modern Political Thought’ Texts: A Case Study of Machiavell’s Prince. In this book, Tabatabaee argues that two main factors of unreliable translation in the field of political philosophy are translator’s artistic playing with words and his lack of knowledge about current and important interpretations of major works of political philosophy. In this paper, we argue that Tabatabaee’s claims are for the most part plausible. Nevertheless, it seems that Tabatabaee ignores another important factor responsible for unreliable translations, i.e., translator’s alteration of literal translation of philosopher’s text by virtue of his assurance that he has a sufficient understanding of philosopher’s meaning. Therefore, we try to argue that even if we observe two main conditions of good translation mentioned by Tabatabaee, this will not necessarily lead to a reliable translation. Thus, in addition to Tabatabaee’s two main conditions, the translator also must observe the literal approach in translating philosophical texts.