تحلیل انتقادی تصحیحات و چاپ‌های دیوان شمس تبریزی

کلیات شمس قرن‌‌ها کتاب محبوب حلقه‌های سماع و اهل ذوق و عرفان و دوست‌دارانِ غزل ناب بوده است. نخستین چاپ انتقادی آن در سال‌های 1336-1344 به‌تصحیح استاد فروزان‌فر منتشر شد. چاپ‌‌های بعدی، آشکار و پنهان، براساس همان چاپ صورت گرفته است؛ بعضی به‌اهتمام افراد و بعضی با مباشرت ناشر. درکنار این چاپ‌‌ها تنها چاپ قابل اعتنا چاپ دوجلدی استاد سبحانی است که در سال 1381 به بازار نشر آمد و با توضیحاتی مفید هم‌راه بود. چاپ فروزان‌فر با همۀ امتیازاتش منتقدانی نیز داشت. ازجملۀ منتقدان آن استاد شفیعی بود که در مقدمۀ گزیدۀ خود از غزلیات شمس، تصحیح دیگری از آن را ضروری دانست. آخرین کار شفیعی در این ‌خصوص گزیدۀ کامل‌‌تری از آن بود که در سال 1388 انتشار یافت. علی‌رغم انتظار، این گزینش جز چند مورد تصحیح قیاسی کاملاً بر چاپ فروزان‌فر استوار است. این مقاله به چندوچون تصحیح فروزان‌فر از غزلیات، چاپ‌‌های قبل و بعد از آن، و گزیدۀ مفصل شفیعی فقط ازمنظر نسخه‌شناسی و تصحیح پرداخته است.