درآمدی بر جغرافیای تاریخی فرارود در بوتۀ نقد

نوشتار حاضر جایگاه تبیینی و تفسیری کتاب درآمدی بر جغرافیای تاریخی فرارود؛ در سده‌های نخستین اسلامی را از دو منظر ایجابی و سلبی نقد می‌کند. ماوراءالنهر، شرقی‌ترین ایالت جهان ایرانی و اسلامی، طی قرن‌های نخستین اسلامی پیوندهای تنگاتنگ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، و سیاسیِ انکارناپذیری با دیگر نواحی جهان اسلام داشته است و در‌عین‌حال، حدود و ویژگی‌‌های جغرافیایی آن تا‌کنون چندان شناخته شده نیست. کتاب یادشده، که کتاب درسی معرفی‌شده برای دانشجویان رشتۀ تاریخ است‌، به‌نوعی سر‌آغاز جریانی جدید در پژوهش‌های فرارود‌شناسی است. اهمیت موضوع و پردازش متفاوتِ مطلب از نکات ممتاز کتاب است، ولی ابهام در مسئله، ناهماهنگی عنوان و محتوا، بهره‌نبردن از همۀ منابع اصلی، تدقیق‌نداشتن و توجه‌نکردن در استفاده از تحقیقات جدید، رعایت‌نکردن موازین علمی در تدوین کتاب، اغلاط محتوایی و ویرایشی در متن از نارسایی‌های این کتاب است.