نقد مطالعات رشد و تحلیل تکانه‌پذیری رشد اقتصادی ایران در چهارچوب اقتصاد مقاومتی

در اقتصادی چون اقتصاد ایران که نفت سهم بالایی در رشد اقتصادی دارد، تکانه‌پذیری و درمقابل، پایداری رشد اقتصادی اهمیت مضاعف دارد. شناخت تکانه‌پذیری رشد اقتصاد ایران در دورۀ سال‌های 1356 تا 1395 با رویکرد «تحلیل کیفی بخشی» در چهارچوب حساب‌داری بخشی رشد در این مقاله هدف قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که دامنۀ تغییر رشد اقتصادی در دورۀ موردمطالعه در ایران 46 درصد بوده است، که بالاترین دامنۀ تغییر رشد به بخش نفت با 195.4 درصد برمی‌گردد. ازطرفی، بالاترین تکانه‌های رشد به سال‌هایی برمی‌گردد که بخش نفت با یک تکانۀ مقداری، چون وضع تحریم (محدودیت خرید خارجی‌ها) مواجه شده است. سال 1359 و سال 1391 دو نمونۀ روشن برای این امر هستند. چنان‌که لغو یا تعلیق تحریم‌ها در سال 1361 و سال 1395 جهش‌های رشد اقتصاد ایران را درپی داشته است که این جهش‌ها نه به‌منزلۀ قرارگرفتن در یک مسیر رشد بلندمدت و پایدار، بلکه یک اصلاح کوتاه‌مدت در رشد اقتصادی است. مطالعه نشان می‌دهد وابستگی و تکانه‌پذیری بخش نفت از خارج بنابه دلایلی چون انحصار دولتی در طرف عرضه، انحصار در طرف خرید، و بهره‌گیری کشورهایی چون امریکا از تحریم صادرات نفت رشد اقتصادی را ناپایدار کرده است.