گذاری بر جغرافیای تاریخی قهستان

گذاری بر جغرافیای تاریخی قهستاندکتر مفید شاطری – استادیار گروه جغرافیای دانشگاه بیرجندچکیدهتقسیم بندی مناطق جغرافیایی از قدیم الایام بر مبنای عوامل و فاکتورهای مشخص و معینی در طی دوره های تاریخی وجود داشته است. این تقسیم بندی ها عمدتا بر ساختار های طبیعی و انسانی مناطق، منطبق و هدف اصلی آن تسهیل اداره کشور پهناور و وسیع ایران است. نکته در خور تامل و توجه از دیدگاه جغرافیا در این تقسیم بندی ها، تقسیم کشور به مناطف مختلف بر مبنای ویژگی هایی بوده که حدود آن را عوامل نسبتا ثابت طبیعی از قبیل : کوه، دشت، دریا و رودخانه معین می نموده است. هر چند این مناطق به لحاظ برخورداری از وحدت عوامل انسانی و فرهنگی نیز دارای تجانس و همگنی بوده اند.منطقه قهستان که امروزه بخش های عمده آن در محدوده خراسان جنوبی واقع شده در دوره های تاریخی مختلف به عنوان یک واحد جغرافیایی مهم و شناخته شده مطرح بوده و حدود آن تقریبا با محدوده کوهستانی شرق ایران انطباق داشته است.در این مقاله سعی شده به استناد متون جغرافیایی و تاریخی معتبر، خاستگاه جغرافیایی قهستان، تحولات آن در ادوار تاریخی و برخی ویژگی های جغرافیایی آن از قبیل: اقلیم، حدود و شهرهای مهم بررسی گردد. امید است بتوانیم زوایایی از جغرافیای تاریخی این خطه کهن را برای علاقه مندان به جغرافیا، تاریخ و فرهنگ آن روشن سازیم.واژگان کلیدی: جغرافیا، تاریخی، قهستان.