نظری بر اندیشه ها و آثار فلسفی، عرفانی حکیم قاینی

نظری براندیشه ها وآثار فلسفی، عرفانی حکیم قاینیمحمد آذریچکیـدهاز آنجا که پیشرفت های مادی و معنوی زندگی انسان در مسیر سعادت، در گرو نوع اندیشیدن اوست، در طول تاریخ همواره مردانی بزرگ سعی در تکاپوی علمی و فکری انسان داشته و همواره در صدد آن بوده اند تا پله هایی از نردبان دانایی و خرد را طی نماینـد. حکیم «کافی بن محتشم قاینی» ازجمله این بزرگان در ایران است که صاحب 12 اثر خطی در موضوعات فلسفی، کلامی و عرفانی است. وی از بزرگان عهد صفوی و در ردیف علمایی بزرگ چون شیخ بهایی قرار می گیرد. با این وجود تاکنون علی رغم غنای اندیشه های حکیم، آثار و نظرات او بصورت خطی و تک نسخه، در گنجینه های کتب خطی بدور از دیدگان محققین محفوظ مانده است. اگر چه مجموعه پنج مقاله از مقالات فلسفی و عرفانی وی استنساخ شده ولی تاکنون هیچ گونه ترجمه و یا شرحی برآن صورت نگرفته است. مقاله حاضر، ضمن معرفی اجمالی از شخصیت حکیم کافی قاینی، تلاشی است تا بخشی از آرا و نظرات وی پیرامون وجود و مراتب آن، مباحث اتحاد عاقل و معقول، نفس و موضوعات مرتبط آن، توانایی های نفس در عرفان و نقش محوری نفس در اخلاقیات، اشاره ای به معادِ نفوس و مساله تناسخ از دیدگاه حکیم کافی قاینی می باشد. به طور کلی در این مباحث و سایر آرا حکیم، غالب بودن اندیشه فلسفی و استدلالی، از ویژگی های مهم و برجستـه او می باشد. وی صاحب اثر مهم التسهیل است که در قالب فنون، مقالات و فصول مباحث فلسفی آن در سه جلد تنظیم گردیده است. علاوه بر آن رساله الشجره الطیبـة فی اثبات الحرکـه اوج اندیشه فلسفی او را نمایان می سازد. واژگان کلیدی: حکیم قاینی، فلسفه، اسرار لآیات، التسهیل، المستوره.