انسان شناسی فرهنگی نظام زندگی شبانی در سه‌خشتی های کرمانجی خراسان شمالی

انسان شناسی فرهنگی به ارتباط فرهنگ با نظام های مختلف یک جامعه همانند سیاست، آیین و رسوم مذهبی، باورهای عامه، نظام طبقاتی، تمایزات جنسیتی و غیره می پردازد. سه خشتی های کرمانجی یکی از قالب های شعری ادبیات عامه خراسان شمالی است که به گویش کرمانجی سروده می شود. این قالب شعری از گذشته تاکنون محمل اندیشه ها، باورها، آیین و رسوم سرایندگانش بوده است؛ از این رو در مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی بر پایه نظریه انسان شناسی فرهنگی، کاربردی ساختاری، درصدد پاسخ دادن بدین پرسش است که نظم پدیداری و اعتقادی فرهنگ در سه خشتی های کرمانجی کدام است و ساختار و کارکرد هریک از آن ها چگونه قابل تحلیل و واکاوی است. بدین منظور با استناد به منابع کتابخانه ای 1000 نمونه سه خشتی، گزینش و پربسامدترین نمودهای فرهنگی استخراج و سپس تحلیل شده است. نتیجه این بررسی نشان می دهد نظام خانوادگی کرمانج ها مبتنی بر خانواده گسترده و پدرتبار است. الگوی ازدواج در بین آنان درون همسری و به ندرت در خانواده های ثروتمند به صورت چندهمسری است. همچنین جنسیت بر نوع وظایف افراد خانواده تاثیرگذار است مردان وظیفه حفاظت از زنان و کودکان و احشام را داشتند و زنان وظیفه تهیه محصولات دامی، پخت غذا و آوردن آب  از چشمه، بافندگی و غیره داشتند. تحلیل نظم اعتقادی فرهنگ (باورها، عقاید و مذهب) در سه خشتی ها نشان می دهد که علاوه بر پذیرش مذهب تشیع، برخی از باورهای کهن، مانند اعتقاد به سحر و جادو و وجود حیوانات و گیاهان  توتمی (شتر و میش سفید، گل محمدی و لاله) در بین ایشان تداوم یافته است. انواع پوشش های یاد شده در این اشعار مانند شلیوار، پیراهن و روسری، متناسب با اعتقادات مذهبی و نیز حاکی از مبادلات تجاری کرمانج های خراسان با اقوام و مناطق دیگر ایران است. بازی های یادشده در سه خشتی ها مانند اسب دوانی و پشم ریسی، دلالت بر تاثیر شرایط زیست بومی و جنسیت بر آن دارد.

cultural anthropology of pastoral life system in kermanjiˈs seh – kheshti of north khorasan

introduction sih-khashti is a branch of poems surviving from the tradition of khosravani and kheniagari before islam, which apparently made its way to khorasan in the northeast of iran after the migration of the people of kermanj in the early safavid period (tavhodi, 1359: 5). these type of poems are three-stanza compositions in the syllabic weights which are sung together with instruments and vocals, and acoustic and vocal music forms a part of their weighted identity (alipour,1395: 115). these hymns’ major themes are life, love, hope, the recounting of tragedies, the melancholy of earlier eras, tears, hope, desire, wishes, the dreams of the pure and illyrian people, and patriotism (hosseinpour, 1389: 6–8). reflecting on the images in the three kashties reflects the mountainous origin, and green plains, the nomadic life of the tribes, and nomads. homelessness, war, killing and captivity are other central themes of the three clays that depict the lived experiences of the kermanj people against the invasions of uzbeks, russians, and turkmens (alipour, 1395: 127). therefore, three clays are the result of pastoral life organization, which, like other works of art, is a manifestation of the culture, rituals and religious beliefs of its authors. the customs, such as choosing a wife, choosing a son-in-law, holding celebrations and holidays, religious beliefs and believing in prayers and curses, superstitions and common games, how to divide work, issues related to moving and living, etc., are among the things which are mentioned in the linguistic levels of these poems are reflected; therefore, upcoming research tries to answer these questions by examining the kermanji three clay tiles based on the theory of cultural anthropology: 1. what are the phenomena of culture in the kermanji’s sih-khishti? 2. what is the belief system of the culture in kermanji’s sih-khishti?   research method one of the new disciplines around culture is cultural anthropology. in fact, anthropology is the science of studying man, and his culture in order to gain real knowledge about human differences. cultural anthropology studies man as a living cultural animal (haviland, 2012: 32). the goal of this field, known as cultural anthropology, is to understand the cultural patterns that guide human behavior both historically and now (bates and plague, 2007: 37); since culture refers to the beliefs and practices of human communities, this discipline is heavily reliant on it.