قحطی شمال خراسان طی جنگ جهانی اول به روایت اسناد منتشرنشده آرشیو ملی ایران

ایران سرزمینی است که به دلایل متعدد جغرافیایی، هجوم بیگانگان، فقدان راه های مناسب مواصلاتی و غیره، پیوسته در معرض قحطی‌های مختلف و ادواری بوده است. با وقوع جنگ جهانی اول و اشغال ایران، مقارن با خشکسالی، آشفتگی‌هایی پیش آمد که وضعیت را پیچیده‌تر کرد. مسئله‌ی اصلی و پرسش مقاله‌ی حاض، با تمرکز بر منطقه شمالی خراسان به عنوان یکی از مناطق درگیر قحطی جنگ جهانی اول و تبعات حاصل از آن، این است که عوامل موجد یا تشدیدکننده‌ی بروز و گسترش قحطی وغلای پیش آمده چه بود؟ در این شرایط، دولت ایران جهت کاستن شدت قحطی و گرسنگی یا غلبه بر این وضعیت، چه اقداماتی انجام داد؟برای انجام این پژوهش از اسناد آرشیوی منتشرنشده به عنوان اصلی‌ترین منبع مطالعاتی موجود که حاوی اطلاعاتی بکر و تازه است، استفاده شده و تلاش شده با بهره‌گیری از روش تحقیق مطالعات تاریخی و بر پایه شیوه توصیفی تحلیلی پس از مطالعه و بررسی اسناد مربوطه، با توجه به خلا مطالعاتی درخصوص موضوع کنونی، به پرسش های بالا پاسخ داده شود.نتیجه‌ی حاصله، نشان‌گر این واقعیت است که علاوه بر روند اقدامات غیر عادلانه‌ی روس‌ها در ایجاد اخلال و تخریب نظام خرید محصولات مناطق شمال خراسان، اعم از محصولات کشاورزی و دامی، عوامل مختلف دیگری از جمله بارش کم، احتکار گندم و جو، سودجویی بیش از اندازه فروشندگان غله، بی‌کفایتی و بی‌خردی ماموران گمرکی، بی‌تدبیری مسئولان دولتی و غیره، مهم و موثر بوده‌اند و باعث بروز قحطی در سال های 12911297 شده‌اند.