مطالعه تطبیقی نقوش گچبری های مکشوفه از شهر تاریخی سیمره با نمونه های مسجد جامع نایین

شهر سیمره، نزدیکترین منطقه ایران کنونی به تیسفون، پایتخت دوران ساسانی در بین النهرین، یکی از مهمترین شهرهای صدر اسلام در منطقه جنوب غرب ایران محسوب می شود که تاکنون کمتر به آن توجه شده است. براساس متون تاریخی و نتایج کاوش های باستان شناسی، این شهر حیات کوتاه مدتی داشته است. از مهمترین یافته های باستان شناسی در آن، تزیینات گچبری این شهر است که به لحاظ زیبایی بصری، ترکیب بندی نقوش و کاربرد نقوش گیاهی و هندسی، از نمونه های کم نظیر این هنر در زمان صدر اسلام به حساب می آیند. لزوم پرداختن به این موضوع، با نظر به اهمیت این گچبری ها در زمینه انتقال دستاوردهای هنری دوران ساسانی به دوران اسلامی قابل توجیه است؛ به خصوص در زمینه نقوش تزیینی مورداستفاده در این هنر و همچنین تعیین دقیق تر تاریخ ساخت شهر سیمره که از اهداف اصلی این پژوهش نیز به شمار میرود. کلیه مطالب ارایه شده در این مقاله، بر پایه مطالعات کتابخانه ای و مشاهده و بررسی دقیق آثار گچبری مکشوفه از بنای موسوم به مسجد سیمره و مقایسه آن با گچبری های مسجد جامع نایین که از نمونه های شاخص گچبری قرون اولیه اسلامی در ایران است، صورت گرفته است. در راستای اهداف مذکور و پاسخگویی به این سوالات بوده است: میزان تاثیرپذیری نقوش اجراشده در گچبریهای سیمره از محیط زیست منطقه و هنر ادوار پیشین ازلحاظ کمّی و کیفی به چه صورت بوده است. تقدم و تاخر ساخت گچبری های دو بنای مسجد جامع نایین و مسجد سیمره چگونه بوده است. ضمن معرفی گچبری های به دست آمده از سیمره، به مقایسه دقیق نقوش آنها با نمونه های موجود در مسجد جامع نایین نیز پرداخته شده است. این مطالعه نشان میدهد که گچبری های این دو محوطه، دارای نکات مشترک بسیاری در زمینه نقشمایه ها و ترکیببندی نقوش هندسی و گیاهی است. بنابراین، نظر به تقدم تاریخی نمونه های مکشوفه از شهر سیمره، احتمال تاثیرگذاری آنها بر گچبری های بناهای دیگر در ایران از جمله مسجد جامع نایین دور از ذهن نیست.