طبقه بندی قالی های بلینی (سوراخ کلیدی) آناتولی بر اساس ریخت و بررسی تطابق اصول هندسی و رنگ بندی در طراحی آنها

یکی از شناخته‌شده‌ترین قالی‌های آناتولی، طرح بلینی است که به‌دلیل تکرار در نقاشی‌های جنتیله بلینی، از پایه‌گذاران مکتب ونیز، به‌نام وی معروف شده‌است. این قالی‌ها در آناتولی به قالی‌های سوراخ?کلیدی معروف‌اند چراکه فرم نقش‌مایه اصلی این طرح، مشابه سوراخ کلید است. آشنانبودن با طرح‌ها و نقش‌های قالی آناتولی، انجام‌نشدن تحقیق‌های علمی و کارشناسی روی این قالی‌ها در ایران و درنهایت، سو برداشت‌هایی که در بسیاری از مطالب علمی در زمینه تطبیق و تاثیرپذیری نقوش این قالی‌ها از قالی‌های ایرانی دیده‌شده، مهم‌ترین ضرورت برای نگاشتن تحقیق درباره یکی از معروف‌ترین نقوش و طرح?های قالی‌های آناتولی است. بنابر آنچه بیان‌شد، دو پرسش اساسی در این زمینه قابل طرح است؛ نخست اینکه چگونه می‌توان قالی‌های بلینی را بر?اساس ریخت و قالب اصلی‌شان طبقه‌بندی کرد و دوم اینکه، در طراحی و رنگ‌بندی قالی‌های بلینی کدام‌ یک از اصول هندسی کاربرد دارد. روش تحقیق به‌کاررفته در این پژوهش، تحلیلی است که به شیوه مقایسه?ای صورت پذیرفته است.هدف از انجام پژوهش حاضر، طبقه‌بندی قالی‌های بلینی (سوراخ?کلیدی) بر?اساس ریخت و قالب آنها و همچنین، بررسی تطابق اصول هندسی در طراحی و رنگ‌بندی این نوع از قالی‌های آناتولی است. برای تحقق‌یافتن این هدف، نوزده نمونه از اصیل‌ترین فرش‌های بلینی که در یازدهمین همایش بین?المللی فرش?شناسان شرقی (icoc) که در استانبول ترکیه سال 7002 برگزار گردید و تقریباً شامل تمامی فرش‌های طرح بلینی به?دست آمده در نیمه دوم قرن پانزدهم تا پایان قرن هفدهم در دنیا بودند، انتخاب‌شدند. سپس، افزون‌‌بر طبقه?بندی طرح و نقش قالی?های انتخابی و نقش?مایه سوراخ?کلید نسبت‌به بررسی اندازه?های طلایی، نسبت عددی حاشیه و متن و بررسی نسبت?های رنگی (سرد- گرم و تیره- روشن) نیز در قالی?های بلینی انتخابی اقدام گردید.بر?این اساس مشخص‌شد که طرح?های بلینی را می?توان در سه گروه؛ محرابی، دوطرفه ترنج مستقل یا ترنج پیوسته و گردان جای‌داد. همچنین موتیف سوراخ?کلید بیشتر هندسی بوده و می?تواند ساده، قلاب?دار یا نقش?دار باشد. در طراحی زمینه این قالی‌ها، تناسبات طلایی لحاظ?گردیده و در چینش رنگی مهم‌ترین پارامتر، نسبت رنگ?های سرد و گرم با درنظر گرفتن نسبت مناطق با رنگ تیره به مناطق با رنگ روشن است.