سیمای معماری در موسیقی جهان از دوره رمانتیک تا معاصر (جستجوی همانندی معماری و موسیقی؛ تحلیل هفت اثر موسیقیِ برنامه‌ای با موضوع معماری)

موسیقی به عنوان انتزاعی ترین هنر در تاریخ پرفراز و نشیب خود، همواره رها از بیانگری بوده است. لیکن به تناسب زمانه گاه در خدمت شکوه و معنویت باورهای دینی و آیینی یا چهارچوب ها و ضوابط هنری بوده، گاه از آداب و رسوم درباری یا افت و خیزهای سلیقه مردم کوچه و بازار تاثیرپذیرفته و زمانی راه بازنمایی و توصیف طبیعت، پدیده ها و تصویرهای نهفته در کلام شاعران و ادیبان را پیشگرفته است. بااینکه پس از دوران رمانتیک در موسیقی و اهمیت نقش احساسات فردی در هنر، برانگیخته شدن احساس و اندیشه موسیقیدان در رویارویی با معماری و فضا و سیمای شهرها، آثار ارزنده ای در تاریخ موسیقی رقم زده شده است لیکن، باتوجه به نتایج پژوهش های پیشین به نظرمیرسد درباره نقش معماری و شهر به عنوان دست مایه و سرچشمه الهام آهنگسازان بررسی کمتری صورت گرفته است. ازاین رو هدف اصلی این پژوهش، یافتن همانندی های موسیقی و معماری براساس تحلیل هفت اثر موسیقی برنامه ای سبک رمانتیک و پس از آن بوده است. برای دست یابی به این هدف، با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای، ضمن تحلیل این هفت اثر، همانندی های معماری و موسیقی بررسی و ارزیابی شده اند. برپایه مطالعات انجام شده، یافته ها و دستاوردهای به دست آمده در این پژوهش بدین قرار است که بازنمایی فضای عینی معماری به فضای ذهنی موسیقایی یا همان محاکات صداهایی که در فضاهای معماری و شهری نقش کلیدی و نمادین دارند، به تداعی گری موسیقی یاری رسانده و ذهن را به موضوع اصلی هدایت می کنند. ضمن اینکه فاصله های موسیقایی نتها و درنتیجه گام مورد استفاده در موسیقی، عبارات، جمله ها و ملودی ها جدا از اینکه با چه ساز یا سازهایی اجرامی شوند به دلیل ویژگی های درونی خود و تناسبات عددی آنها، توان القای احساسات مشابه معماری و درنهایت تداعی تصویری را دارند. نهایت اینکه، رنگ صوتی و طنین سازها نیز می توانند منجربه تجسم مصالح در معماری یا کیفیت حسی فضاها در ذهن شنونده گردند.