تنوع رویکردهای نظری در عرصه تعمیر و مرمت کاشیکاری معرق و هفت رنگ و چالش های ناشی از آن در حفاظت آثار ایران

کاشیکاری جایگاه ویژه ای در معماری ایرانی دارد، به همین دلیل طی سده اخیر افراد بومی و کارشناسان بین المللی حساسیت خاصی برای حفاظت از آن به خرج داده اند. رابطه کهن میان این آثار و هنرمندانی که مسیولیت تعمیر و نگهداری آن ها را بر عهده داشتند، در چند دهه اخیر به سبب تحولات عمیق و ناگهانی اقتصادی و اصول فنی، در کنار ورود ارزش های وام گرفته شده از جنبش جهانی حفاظت دگرگون شد. این امر به ظهور رویکردهای متنوع و گاه متناقضی انجامید که در غیاب چهارچوب نظری جامعی برای تحلیل آن ها، مشکلات بسیاری را در عرصه پژوهش، نقد و اجرای حفاظت به دنبال داشته است. در مقاله حاضر با تحلیل محتوایی مجموعه پژوهش های انجام-شده در حوزه حفاظت کاشیکاری هفت رنگ و معرق با تاکید بر تجربه سی ساله دانشکده مرمت در اصفهان، که مصداقی از تولید علمی کشور در این زمینه است، به بازشناسی سه جهت گیری اصلی در عرصه نظریه پردازی حفاظت کاشی پرداخته ایم که عبارت اند از: (الف) تداوم تعمیرات سنتی و بومی، (ب) جریان شکل گرفته بر پایه نظریه های جهانی حفاظت، و (ج) جریان مبتنی بر مطالعات آزمایشگاهی جهت احیا ظاهری کاشی های فرسوده. هم چنین، ضمن تحلیل نقاط قوت و ضعف هریک از این رویکردها در تبیین و نقد روند موجود در حفاظت از کاشیکاری ضرورت وجود رویکردی جامع تر برای حفظ یک پارچگی تاریخی- فرهنگی این آثار مطرح شده است.